page0554

546

Ruska metropolij a nieunicka

gregacyt pińskiej. Hierarchija składać się miała z jednego arcybiskupa juryz-dykcyi metropolitalnej, to jest właściwie metropolity i z trzech innych biskupów dyjecezyjalnych. Stanęły więc cztery osobne dyjecezyje. Razem ci czterej stanowili synod krajowy, który miał prawo odwołania się do patryjarchy carogrodzkiego, ale jedynie w sprawach duchownych i przez pośrednictwo Rzeczypospolitej. W każdej dyjecezyi miał być konsystorz zależny od najwyz ■ szego konsystorza, który znajdował się przy arcybiskupie. Dyjecezyje dzieliły się na protopopie czyli z łacińska dekanaty. W protopopii wspólnie rządzili protopop, namiestnik, dwóch wybranych prezbiterów, assessor świecki, szlachcic lub mieszczanin, umiejący czytać i pisać i pisarz. Podział dyjecezyj na protopopie zależał od biskupów i konsystorzy. Protopop był dożywotni, as-sessorowie odmieniali się co cztery lata, sessyje odbywały się protokólarnie. W czasach wolnych od zatrudnień, winny były urzędy protopopiame spisać majątki wszystkich cerkiew, szkolne i szpitalne, ludność sprawdzić. Kongre-gacyje w protopopiach odbywać się miały raz w cztery lata, zawsze 5 Maja. Był to rodzaj sejmików duchownych i relacyjnych. Głos mieli na kongrega-cyjach parochowie, kuratorowie cerkwi parafijalnych, starsi bractw i t. d. Większość głosów rozstrzygała. Te kongregacyje wybierają zarządy protopopialne. Spisywały się tam również wnioski i przedstawienia (dezyderja). W zakonach inne były kongregacyje dla obioru archimandrytów, ihumenów i starszych, którzy będą dożywotnienii i z urzędu członkami kongregacyi dyjecezyjalnych. Nadzór nad karnością w monasterach należy do biskupów i konsy-storzów. Kongregacyje dyjecezyjalne są co lat 4, prezyduje w nich biskup. Składają ten sejm duchowny assessorowie konsystorza, archimandryci, ihume-ni i starsi monastyrów, protopopi, starsi bractw i delegowani z protopopij. Władza tych kongregacyj jest co do karności i kontrolli, zresztą elekcyjne, bo wybierały assessorów konsystorza na lat 4 i ośmiu delegowanych na kongregacyją synodalną czyli generalną. Ten ostatni najwyższy rodzaj kongregacyi, czyli inaczej „Synod nacjonalny” jak go konstytucyja nazywa, składać się miał z metropolity, biskupów, archimandrytów, assessorów, konsystorza najwyższego to jest arcybiskupiego i z delegowanych od kongregacyj dyjecezyjalnych. Co lat 4 synod ma się gromadzie na dzień 15 Czerwca. Wolno wszakże było arcybiskupowi za zezwoleniem rządu zwoływać go w nadzwyczajnych zdarzeniach. Nadzwyczajny taki synod odprawiał się w obec komissarza Rzeczypospolitej. Synod obiera czterech kandydatów' na każde wakujące biskupstwo, z nich król jednego wybierze. Dalej do synodu należy kontrolla naczelna, o synod się opiera appellacyja. Konsystorz arcybiskupi składa osób 12, to jest trzech wybranych od duchowieństwa zakonnego, trzech od świeckiego, trzech ze szlachty i trzech z mieszczan, ale świeccy w materyjach duchownych mają głos tylko doradczy. Na zaw-akowane posady w ciągu czterolecia sam kon-systorz wybiera osoby. Większość głosów wszędzie rozstrzyga na wszystkich kongregacjach. Akta spisywane bywają w języku polskim. Fiskalisa czyli instygatora synodu, sam prezes, to jest arcybiskup lub miejsce jego zasypujący biskup, obierze. Na każdej kongregacyi przynajmniej trzecia część dawnych członków obraną być winna. Pieczęć synodu wr połowie wyższej ma mieć herby dwóch narodów, polski i litewski, a w niższej insygnia cerkwi oryjen-talnej, napis na pieczęci polski. Kadencyje sądowe konsystorza najwyższego przypadają 19 Stycznia i 19 Lipca v. s. To główne przepisy konstytucyi, która wdaje się bliżej w sprawę urządzenia konsystorzów dyjecezyjalnych, rozszerza się obszernie o samej władzy konsystorzów, rozporządza o administracji dobrami funduszowemi cerkwi parochijalnych, zajmuje się administra—