scandjvutmp17d01

341

mu zimna temperatura, równie jak gorąco dla północnych mieszkańców.

Różnice zachodzące w rassach ludzkich, z przyczyny suszy lub wilgoci, dwojakiego bywają gatunku; zalezą one przy tćm od gorąca lub od zimna.

Ludzie w górach mieszkający, alpejscy i pinerejscy górale, Baskowie, Kontabrowie, czyli Liguryjanie, apenińscy Marsowie, strzelcy tyrolscy, i t. p. bywają zwykle mali, chudzi, zawiędli, zręczni do wspinania się po skałach. Ale zejdźmy tam tylko na do-iny, a wcale inną ujrzymy naturę.

Tak więc suche kraje nadają tęgość włóknu, czynią je subtel-nem, ruchawem, draźliwćm, gdyż odbierają mu wilgoć, która od-niiękczając je zmniejszała jego czułość. Ludzie suchych krajów są niskiego wzrostu, chudzi, pracowici, czynni, uporczywi, śmiali i nieustraszeni, zdolni do największych przedsięwzięć; taki charakter spostrzegamy we wszystkich góralach, tacy są górale szkoccy, auwernijscy, Korsykanie, Arabowie, Druzowie, Albańczycy, takie-mj mieszkańcy wysokich krajów, jak w Alpach, Pirenejach, takie są koczownicze hordy pólnocnćj Azyi, Ormijanie, różne narody kaukazkie, gór abissyńskich, tybetańskich, kordylijerskich i t. p. Gdzie z suchością łączy się gorąco, tam ludzie naturalnie są zręczni, przemyślni, zdolni do sztuk, handlu i wszelkich umysłowych i fizycznych czynuości: takiemi, na swych suchych skałach archipelagu byli Grecy; takiemi są dziś jeszcze Arabowie, Ormijanie i większa część Maurów.

Wilgoć przeciwnie odmiękcza włókno ciała,, rozszerza błony i wszystkie części ciała, a przy tćm czyni je wietkiemi; takież same sprawia skutki na umyśle, czyni go ociężałym, głupowatym prawie nieudolnym, kiedy umysły ludzi krajów suchych, gorących więcćj zbliżają się do szaleństwa. Ludzie żyjący na zapadłych niskich gruntach, gdzie powietrze obciążone jest wyziewami, mgłą i niezdrową wilgocią, są zwykle grubi, rośli, spokojni, łagodni; umysł ich bywa prosty, charakter dobroduszny; rutyna i nawyknie-nie silnie Ich przywiązują; wielce ich to kosztuje usiłowań aby się mogli wynieść za zwyczajny im obręb, są to zresztą ludzie bardzo przywiązani do życia, skłonni do skąpstwa, i dobrze jeść lubiący.