tpn 1 22488001

i.udi mik Sawicki: hydrografia zif.m polskich 263

Z tego wynika, że górzyste obszary odgrywają tu tylko bardzo małą rolę: wzniesienia powyżej 200 m zajmują w dorzeczu Niemna i Odry tylko y₈ powierzchni; jedynie u Wisły czynnik ten wynosi ²/₅. Ta właściwość rzek polskich wyraźnie się odbija w przebiegu wód.

§ 27. Asymetryczny rozwój sieci wodnej. Drugą wspólną cechą tych rzek jest asymetryczny rozwój ich sieci. Każda z nich zbiera wody znacznej części swego obszaru w jednym głównym dopływie bocznym, który wpada zawsze z prawej strony. Skutkiem tego asymetrycznego rozmieszczenia sieci jest nagły i znaczny przyrost dorzecza w jednem miejscu. Tym głównym prawym dopływem jest u Odry Warta, u Wisły Narew, u Niemna Wilia; dla porównania są poniżej zestawione długości i obszary tych bocznych dopływów' i rzeki głównej u ich ujścia:

Odra    Warta    Wisła    Narew-Bug    Niemen    Wilia

Długość km 7131    350 4    6851    802-5    670    460

Dorzecze km² 54.088    53.710    85.512    73.470    46.571    23.810

Z tego wynika, że boczne te dopływy równają się co do długości żyły rzecznej i wielkości dorzecza głównym rzekom. Co do ilości przepływającej wody równają się tylko przy niskim stanie wody (Odra 110 m³/_s, Warta 109 m³/_s), nie całkiem tak przy średnim (Odra 292 m³/₆, Warta 198 m³/_s), (podobnie Wisła 460 m³/_s, Narew-Bug 240 m³/_s), a wcale nie przy wysokim stanie wody (Odra 2200 m³/_s, Warta 1000 m³/_a).

Przewaga prawobocznych dopływów wogóle, wynika jasno też ze stosunku ogólnego dorzecza lewobocznego do prawobocznego, który charakteryzuje przyrost dorzeczy; wynosi on:

w dorzeczu Odry    Wisły    Pregoły    i Niemna

•30:70 27.73    82:18    34:66

Wyjątek w dorzeczu Pregoły tłumaczy się zmianą sieci hydrograficznej w czasach młodszych: Niemen, ongi dopływ prawoboczny Pregoły, który do niej uchodził doliną Wystrucia, zdobył sobie ujście samodzielne do Zalewu Kurońskiego.

§ 28. Kierunek, długość i rozwój rzek. (Ob. Tablicę II). Nadto rzeki zlewiska bałtyckiego odznaczają się wspólnym kierunkiem północnym, co się odbija dobitnie w przepływie wód; charakterystycznym jest też ich bieg, który zatacza krzywę ku południowemu-zachodowi otwartą. Długość rzek głównych wynosi:

Odra    Wisła    Pregoła    Niemen

km 860-5    1067-7    3507    878‘2