WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH274 I

258

dynio rzuceniu czarów ~), przeciw którym rzeczy szamana zastosować odpowiednie tajemnicze środki.

W S)beryi jako też i na obu amerykańskich stałych lądach jest w podobnych razacn iuż zwyczajem uświęcone że przyzwany czarownik zaczyna od ssania bolejącej części ciała, i potem to cierń, to chrząszcza, to kamień lub inny jaki przedmiot niespodziewany wypluwa, który jako schwytanego i zwalczonego sprawcę choroby trwożliwie shutku czekającemu tłumowi pokazuje. Tak samo postępują szamani i u Dayaków na wyspie Borneo ²), jako też i w południowej Ameryce nad Orinoko ³), a oszustwo podobnej kap huki między Kafirami ringo,—gdyż nie brak i kobiet artystek w tern rzemiośle, —która pewną ilość ziarnek kukurudzy tym sposobem z ciała chorego wyprowadziła, zostało przez żonę jednego z misyjonarzy odsłonięte. Dla ułatwienia sobie wymiotów połknęła była przed rozpoczęciem całej farsy kilka listków tytuniu ⁴).

Inna gałęź zarobkowania szamanów polega na darze przyzywania niewidomych potęg, a czasem i duchów zmarłych dla otrzymania od nich objawienia co do żądanej przyszłości. Umie on w takich razach wprawić swe ciało w sztuczne nerwowe wzburzenie, potęgujące się aż do spienienia ust ^kurczowych drgawek ⁵). Szamani wszystkich części świata wybierają przeto najchętniej swych uczni z pomiędzy chłopców, ulegających drgawkom padaczkowym ⁶). Karłów lub albinosów przekładają zaś Murzyni ⁷).

■) Tak czynią Australczyki (Latham, Varietes, sir. '244), Indyjanie Kuczin czyli Loucheux nad zatoką hadsońską (Ausland 1863, str. 579) i Hottentoci (K o 1-b e, Cap. d. gut. Hoffung str. 438) i w. in.

2) Spencer St. John. Life in the Far East. London 1862. T. I, str. 177

i 201.

³) F Jos. G umil la. El Orinoco illustrade. Madrid 1741. Tom H, str. 811.

⁴) Ty lor. Urgeschichte, str. 355.

⁵) Zob. przykład pomiędzy ludem Karów w Birma w A. B astian. Die Yólker des ostl. Asiens. T. II, str. 415 a co do Kafirów, por. Fri tsch. Eingebor-ne Sudafrikas, str. 99.

⁶) Tak się dzieje u minrsińskich Tatarów nad południowym Jenissejcm. Globus 1872. Lict. T. XX, 18, str. 278. Inne przykłady zob. Fritz Shult ze. Der Fetischismus. Leipzig 1871, str. 143.

⁷) Winwood Reade. feavage Africa, str. 368.

http://rcin.org.pl