WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH377 I

3ol

i bożnice uważać trzeba. Papuauie hołdują przyteui poglądowi dualistycznemu; przypisują bowuem wszystko złe osobnemu bóstwu złego Ma nu w pi, czczą zaś jedynie dobre i opiekuńcze bostwo Mar w oj 6 ^x) składając mu ońary. W niektórych okolicach Nowej Gwinei spotyka się jednak u ludu pewne niejasne wyobrażenie o istocie najwyższe¹',Nden-gei, mieszkającej wysoko po nad obłokami, stwórcy nieba i ziemi, wyobrażonej w postać węża, której atoli ani ofiai nie składają ani do niej się nie modlą ²). Niektóre z potoleń, w głębi lądu mieszkających, mają się oddawać czci słońca i gór i na nie przysięgać ³). Szamanów z powołania u nich nie ma, każdy Papua zajmuje się odgadnięciem przyszłości. Niewinności oskarżonego dochodzą używając rodzaju hożego sądu, za pomocą wrzącej wody łub też zanurzenia dłuższego w wodzie ⁴). Na Nowej Gwinei i wszędzie tam, gzie polynezcy przybysze nie zdołali zaszczepić swych obyczajów i swego społecznego układu, panuje równość i wolność a władza wodzów⁷ i w^rładzców^T jest li cieniem.

Najwyższego swego umysłowego i społecznego rozwoju dosięgli jednak Papuanie na wyspie Fidżi, przyswoiwszy sobie przez ściślejsze obcowmnie z Tonganami polynezkie wynalazki i do pewnego stopnia ich obyczaje i ustawy. Do tych zwyczajów należy picie Yakony czyli kawy, podział ludności na kasty i cechy, nakoniec ustaw^Ta tabu, którą władzey dla podniesienia swej władzy żarliwie rozprzestrzenić i ustalić się starali. Obecnie potrzebują tylko -swą odzieżą posunąć po niwie i polu, aby wszystek plon, którego się dotknie, stał się nietykalnym i dla ich wyłącznego użytku poświęconym. Władzey na wyspie Mbeng-ga, w pobliżu południowy ego wybrześa Yiti Lewu, nosili nazwę: Gati-kmm-ki-Jagi czyli ,,niebu jedynie poddamyN Oi mali wyspow⁷' despoci prowadzili nieustannie z sobą spory i w^rojny, których dzieje wiele mają podobieństwa do wrnjny peloponezkiej. Posiadali oni również rodzaj dyplomatycznego ciała, którego członkowie po różnych dworach byli rozrzuceni i z wszeikiemi wybiegami i maccbiawmlistycznemi sztuczkami jak najlepiej obeznani ⁵). Przy wysełaniu poselstw lub wiadomości były w używaniu, dla podtrzymania pamięci, pręciki i sia-

^r) Finscb, 1. c. sir. 107.

³) Fins ch, 3. c. str. 110.

³) W i lliarn s, 1. o. T. I, sir. 217. F r. Muller, 1, s. str. 309

⁴) Fried. Muller, 3. c. str. 109,

^r) Hora ii o Hale, Ethnography, str. 51

http://rcin.org.pl