WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH423 I

407

i spania. W każ dem mieszkaniu znajduje się potrzebuj przyrząd kuchenny, jako to moździerze do tłuczenia ryżu, garczki, rynki, talerze, tudzież kołowrotek i warsztat tkacki, na którym kobiety potrzebne dla domu tkaniny -same wyrabiają. Głównem pożywieniem Jawa nożyka ryż_> u biedniejszych kukurudza i słodki ziemniak. Tylko w dniu godowym przychodzi na stół mięso, mianowicie z kury lub suszone z bawołu. Przyprawę stanów* łrszpański pieprz, lub z na wpół zgniłych ryb i mięczaków przyrządzona miazga. Za napój służy palmowe wino lub arak z ryżu fermentowanego, imbyru i cukru przyrządzony. Zamiast tytuniu używanym jest betel, który się żuje jak t. zw. prim-ka; w nowszych czasach zasmakowali Jawańczycy w tytunm i makowcu. Eolnictwo. mianowicie uprawa rvżu, stoi u nich na wysokim stopniu doskonałości. Narzędzia rolnicze są w ogóle doskonałe, a bydło i bawół, którego do pociągu używają, sprowadzony został przez nich wraz z ryżem z Indyj.

Bronią narodową Jawańczyka jest puginał (kris), którego na Jawie do stu odmian się znajduje. Dawniśj używali oni równie grotu, luku i strzał. Proca jest już tylko gdzie niegdzie używana; natomiast weszła w nowszych czasach w powszechne użycie broń palna, która pomału broń dawniejszą, za wyjątkiem puginału, z użycia wypiera.

Wszystkie wsie Jawańczyków są mniej więcej do siebie podobne. W środku mają plac obszerny, zwany alunalun, na którym, otoczony drzewami, stoi meczet, a czasami szkołą. Wieś jest ogrodzona gęstym gajem bambusowym, mającym wysokości do 50 st., a ten od wewnątrz i zewnątrz bujnemi zbitemi krzakami. Tym sposobem cała wieś zostaje ukryta i zabezpieczona od niespodziewanej napaści w^Troga. Miasteczka (nagina) są tak samo założone, tylko że od głównego placu, na którym obok meczetu pałac księcia się wznosi, proste ulice na wszystkie strony się rozchodzą, obmurowane z obu stron domami z ogródkami od przodu. Auększe pałace (kadaton czyli kraton) są to zaś rozległe, wałami i rowami otoczone czworokątne budynki, z wmętrzem na wiele części podzielonym. Czasami mają do dwóch godzin obwodu i mogą w sobie pomieścić 10—15,000 ludzi.

Co do życia rodzinnego Jawańczyków^r to u nich dozwolone jest wueiożeństwo, z którego jednak tylko bogate i znakomitsze osoby korzystają. Człowiek z ludu miewa zwykle tylko jedną żonę. Koz-wod jest łatwy. Obrząd zaślubin różni się według okolicy; w ogóle są one zaś bardzo ceremonialne i rozwiekłe. Obrzęd pogrzebowy taki sam jak u makometanów, z rnałemi nie mającemi w^ragi zmianami.

http://rcin.org.pl