WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH458 I

442

zrka tych wszystkich ludów jest prawie jedna i ta sama. Ograniczenie znaczenia pierwiastków mowy następuje zawsze przez dostawienie innego pierwiastku od końca, a zatem przez przyrostki końcowe. Przedsłówek nie bywa nigdy używany. Prócz tego istnieje pewna ilość wspólnych pierwiastków, nie będąca jednak dość liczną, aby mogła być wzięta za dowód pierwotnego języka, gdyż te pierwiastki mogły tak samo zkąd inąd być zapożyczone. Języki te posiadają nadto pewne właściwe sobie i ścisłe prawa dźwięczności. W języku moksza jednozgodność samogłosek nie jest jednak tak doskonała, jak w tureckim łub fińskim języku, albo też przez obce wpływy została zniszczoną. Pomimo to zachowały się i w nim wyraźne ślady owych praw ¹). Dwie spółgłoski nie mogą nigdy stać na początku lub ua końcu wyrazu, a samogłoska pierwiastku rządzi samogłoską końcowej zgłoski²). Wszakże i te uderzające podobieństwa mogły się zapewnie później rozwinąć: ktoby jednak chciał to utrzymywać, na tego spada obowiązek dostarczenia na to dowodu. Wspólność pochodzenia tych wszystkich języków nie jest jednak z taką pewnością ustaloną, jak np. aryjskich: mianowicie istnieje przepaść między językiem mongolskim i mandszu ³). Z drugićj strony nie należy zapominać, że te wszystkie ludy nie posiadają starożytniejszego piśmiennictwa. Gdybyśmy ich języki mogli z sobą porównać w pierwotnej ich postaci, toby się łatwo okazało, czyśmy mieli prawo łączyć je w jedno lub nie.

Do szczepu tuuguzkiego tej gromady ludów należy najprzód lud Mandszu, który jako zdobywca od r. 1644 chińskiemu państwu panującą dynastyją narzucił. Pokrewnym tunguzkim pokoleniom nadał on nazwę Orodszonów. czyli pasterzy reniferów. Niektórzy Tunguzi nazywają się sami boje czyli człowiek, inni zaś donki czyli ludzie. Lamutami nazywają się Tunguzi, mieszkając}’ nad morzem, od łamu, morze. Najdalej na zachód, t. j. aż do krainy pomiędzy rzekami Jennissej i Tunguska posunęli się Czapogiry, a najdalej na północ, t. j. do zatoki Ohantagijskiej nad lodowatem morzem, inne tunguzkie hordy. Byłoby to rzeczą trudną wmówić

f) Ahląuist. Mokscha-mordwinische Grammatik. Petersburg 1861, str. 3 § 14.

²)    Castr en, Ethnologische Yorlesungcn ueber die altaischen Yolker, herausgegeben von Ant. Sckiefner. Petersburg 1857, str. 18.

³)    Whitney, Language str. 315, natomiast por. W. Schott w Ab-handlungen der Berliner Akademie 1869, str. 267 i 285.

http://rcin.org.p!