WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH488 I

472

szybko grę w domino, arcaby i szachy przyswoili ), Gdy L e o-p o 1 d Buch po Norwegii północnej podróżował, przekonał się, że ludzkość nie może się żadnego wzbogacenka swych duchowych zasobów⁷ od tamtejszych mieszkańców⁷ spodziewać, gdyż walka z surowością klimatu o chleb codzienny, dość skąpy, wyczerpuje wszystkie ich siły. To samo. a nawet w wyższym o w^rieie stopniu, ma miejsce i w podbiegunowej Ameryce. Eskimosy nie obliczyli wprawdzie z pewmych meregularności biegu księżyca spłaszczenia ziemi pod biegunem, nie rozłożyli także ziemi na jej oba pierwiastki, nie w⁷ytworzyli nie mniej religii powszechnej, lecz za to własnym pomysłem i własną siłą utorowali sobie dróg’ do pasów⁷ ziemi, gdzie noc i dzień , przez całe pory roku trwają; dowiedli, że człowiek i tara nawet utrzymać się w⁷ stanie, gdzie pod tchnieniem lodowem dziewięciomiesięcznej zimy ziemia martwieje, gdzie nie rośnie drzewm, dokąd wody nawet tyle drzew^Ta nie nanoszą, aby z niego można drążek do grotu wystrugać. Z kości podbiegunowych, zwierząt ssących, myśliwskiej swej zdobyczy budują oni sobie sanki i wyrabiają dzidy, które, powiązane ścięgnami zwierząt, tyle mocy i wytrwałości posiadają że nieustraszony myśliwy białego niedźwiedzia nimi pokonać zdoła. Oni to wymyślili sposób budowania sobie z śniegu ¹ lodu tak szybko chaty jak pod ruwniidem z gałęzi i liści; co więcej. zbudowali z kamienia łukowe sklepienia, o jakich żaden z kulturowych ludów Mexyku ani pomyślał. Chaty sw^re nauczyli się ogrzewać lampami z tranu, któremu w⁷odę z śniegu i lodu wytapiają dla zaspokojenia swego pragniema. Oni jedni z wszystkich ludów Ameryki wytworzyli sobie narzędzie do przewozu na lądzie stałym, t. j-sank_, psami zaprzężone, gdy tymczasem taki sam wysoki stopień technicznego postępu znaleziono jeszcze., tylko u Peruwiańczyków inkasowych, którzy lamy używali, nie do wożenia wprawdzie, lecz do noszenia ciężarów. Zaludnienie owych okolic ziemi samo było dziełem wysoce kulturowem, a Eskimosy spełnili to z pewmością nie bardzo ponętne zadanie już w⁷tenczas, gdy się w okresie narzędzi kamiennych znajdowali. Obecnie wprawdzie kupują sobie od Duń czyków żelażo na dzidy i ostrza harpun, lecz północna Grenlandyja była już przez nich zamieszkaną, nim się Europejczycy w tamte strony naw⁷et zbliżyć ośmielili. Pierwszy okręt, który w roku 1616 pod kapitanem Bylot do za^roki Balińskiej zawinął, wszedł w ku-

’) Hall str. 523.

http://rcin.org.pl