WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH613 I

597

tem na r. 2782 pr. Chr., a raz urzynaunnićj musiał przecież być przed tem jeszcze śledzony. Pierwsze spostrzeżenie przeto rannego zejścia syriusza na nnwy rok przypada na r. 42^J3 pr. Ckr. ¹j.

Przypuszczenie, iż Egipcyjanie używali w owych najdawniejszych czasach narzędzi kamiennych jedynie, polega głównie na tem, iż obrzezanie uskuteczniano za pomocą nożów kamiennych, tak samo jak u Hebrajczyków, którzy ten zwyczaj od Egipcyian przejęli. Kzecz ta prowadzi jednak do innego li wniosku, t. j. że obrzezanie wprowadzono w użycie już w okresie kamiennym. Narzędzia bowiem, używane przy świętych obrzędach,nie łatwo bywaią zmieniane z obawy, aby nie utraciły świętego piętna starożytności. Noży krzemiennych używają zresztą jeszcze dotąd Arabowie z półwyspu Synajskiego do oczyszczenia owiec po strzyży ²). Już w na¹ dawniejszych grobach znajdujemy narzędzia z bronzu, zawierającego 12—14°/₀ cyny. Czystą miedź lub spławy bronzowe sprowadzali Egipcyjanie od Semitów. i wielka istnieje wątpliwość czy im cyna w stanie metalicznym była naw^Tet znaną ³). Zkąd cyna do Halej Azyi się dostawała i kto ją tam sprowadzał, dotąd jeszcze niewiadomo. Żelazo, a może i stal, początkowo droższe od bronzu, w starożytnym Egypcie nie były znane, dopiero w nowym ⁴). Ci co twierdzą, jakoby roboty rzeźbiarskie z granitu, wykonywane już pod panow^raniem czwartej manesowskiej dynastyi, nie dały się były dokonać bez narzędzi żelaznych, nie zwracają na to wcale uwagi, że Peruwmóezyey za czasów Pukasowskicb takie same roboty w obrabianiu kamienia dokonywali, nie znając wcale żelaza ⁵).

Już dawno zostało wypowiedzianem, że coroczne wylewy Nilu niszczyły często miedze pól i że Egypcyjanle byli wcześnie zmuszeń do ćwiczenia się w dokonywaniu prac mierniczych. Nie powinniśmy jednak zbyt wielkiego o niem mieć wyobrażenia Dochodzenia L e-p s i u s ’ a ⁶) nad egypskmi łokciem przekonały, że jednostka miarowa nie była ściśle ustanowiona. a budowle często wielką nieci okła

³) Lep siu s, Chronologie der Aegypt-cr. 1 ez. sir 185

²) G. IŁ bers. Durch Gosen zum Sinai, str. 531.

³) Lepsius, Die iletalle in tlen aegyptiseŁeu InschniteL. Berlin 1S72 str. 105 i 119.

⁴) Lepsius 1. c. str. 112

⁵) Eivero i Tsehuai, Amiąuedaaes peruana^, str. 21! ‘2 i 2 31.

⁶) Die ałtaegyptische Elle. Berlia 1865, str. 5.

http://rcin.org.pl