84
IX. Całka oznaczona
Sumy Darboux mają następujące, proste własności:
Własność 1. Jeśli do danych punktów podziału dodamy nowe punkty, to może to spowodować jedynie co najwyżej zwiększenie się dolnych sum Darboux i zmniejszenie się górnych.
Dowód. W dowodzie tej własności wystarczy ograniczyć się do przypadku, w którym do danych już punktów podziału dodajemy tylko jeden nowy punkt podziału x'.
Załóżmy, że punkt ten leży między xk a xk+1; mamy więc
xk < x’ < xk+1.
Jeśli teraz przez S' oznaczymy nową sumę górną, to od poprzedniej sumy S będzie się ona różniła tylko tym, że w sumie S przedziałowi <xk, xk+1> odpowiada składnik
Mk(xk+i ~xk),
a w nowej sumie S' temu samemu przedziałowi odpowiada suma dwóch składników
M'k(x'-xk)+Mk(xk+1-x'),
gdzie Mk i Mk oznaczają odpowiednio kresy górne funkcji f(x) w przedziałach <x*, .r'> i <x', **+!>. Ponieważ są to podprzedziały przedziału (xk,, xk+l), więc
m; < Mk, Mk < Mk ,
a stąd mamy dalej
Mk{x’ - xk) < Mk(x' -xk),
M'k(.xk+1 - X') < Mk(xk+l - X') .
Dodając stronami te nierówności, otrzymujemy
Mk(x’-xk)+M'iXxk+i-x') < Mk(xk+i~xk).
Stąd wynika już, że S' < S. Dowód dla sumy dolnej przebiega analogicznie.
Uwaga. Ponieważ różnice Mk—M’k i Mk—Mk nie są oczywiście większe od oscylacji J3 funkcji/(x) w całym przedziale <o,ó>, więc różnica S-S’ nie może być większa od iloczynu QAxk. Uwaga ta pozostaje słuszna również w przypadku, kiedy w przedziale <xk, xk+1> wybrano jeszcze pewną ilość nowych punktów podziału.
Własność 2. Każda dolna suma Darboux jest niewiększa od każdej sumy górnej, nawet wtedy, kiedy sumy te odpowiadają różnym podziałom przedziału.
Dowód. Przedział <a, bj rozbijamy w dowolny sposób na mniejsze podprzedziały i znajdujemy sumy Darboux
(I) sx i Sk.
Rozpatrzmy teraz jakiś inny podział przedziału <a, bj, nie związany niczym z poprzednim podziałem. Oznaczmy sumy Darboux odpowiadające temu nowemu podziałowi przez
(II) s2 i S2.
Należy więc udowodnić, te st < S2. W tym celu rozpatrzmy trzeci, pomocniczy podział przedziału <a, bj. Jako punkty dzielące wybierzemy teraz wszystkie punkty dzielące