10

B Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009

ISBN 978-83-61408-68-0. €> by WAiP 2009

Interdyscyplinarny charakter pracy - wybrane problemy 21

wszelkiego życia człowieka, stwierdzili, że w pewnym sensie to właśnie „praca Stworzyła samego człowieka" (Engels, 1968, s. 525).

Zagadnienia dotyczące stosunku człowieka do pracy interesują personalizm -nurt, w którym następuje „urzeczywistnianie się człowieka w procesie pracy" (Jan Paweł II, 1981; por. Wiatrowski, 2001). Jego istota wyraża się w przenoszeniu posiadanych kwalifikacji, uważanych za dobra człowieka, na wytwarzany produkt, który jest nowym dobrem. Personalizm pozwala postrzegać pracę jako sensowną, użyteczną, potrzebną, wolną, dokładną, oszczędną, dobrze nagradzaną, gospodarną, szanowaną, wykonywaną w godnych warunkach, bezpieczną i dostosowaną do możliwości człowieka, rozwijającą i dowartościowującą, wykonawczą (Furmanek, 2000, s. 172-173; 2006), umożliwiającą samorealizację (Lewowicki, 2003, s. 15). Wymienione wartościowe przymioty pracy to kolejny filozoficzny kontekst myślenia o pracy w kategoriach jej uniwersalistycznego charakteru, który będzie interesował zarówno aksjologa, etyka, jak i estetyka.

Ukształtowanie powyższych cech pracy pozwala człowiekowi na urzeczywistnienie się w niej (Jan Paweł 11, 1981); traktuje on wówczas pracę nie tylko jako obowiązek, ale i powinność, dzięki czemu jest świadomy swej podmiotowości w relacjach między pracą a ekonomią (Moskwa, 2003). Relacje między pracą a ekonomią wyznaczają mu dominującą rolę i należne z racji podmiotu miejsce, przez co człowiek zawsze jest dla pracy, dla ekonomii - nigdy odwrotnie - i to on buduje swój ekonomiczny byt, który umożliwia mu godziwą egzystencję i pozwala uznawać to kryterium za ważne dla uniwersalizmu pracy. Hasła „człowiek dla pracy”, „człowiek dla ekonomii” są odwrotnością koncepcji materialistycznej, w której praca stawiana była ponad człowiekiem, pomimo że to człowieka uważano i będzie się uważać za twórczy aspekt pracy.

To tylko niektóre, ale istotne dla współczesnego bytu i losu człowieka filozoficzne konteksty myślenia o pracy, ukazujące jej uniwersalistyczny charakter.

1.3.2. Pedagogiczne konteksty pracy

Człowiek dążąc do życia w bezpiecznym i przyjaznym świecie, adoptował otaczającą rzeczywistość do swoich potrzeb. Proces ten odbywał się dzięki czynnościom, które legły u podstaw pracy, wymagającej umiejętności do jej wykonania. Kształtowanie tych umiejętności to zadanie edukacyjne, które przygotowuje człowieka do wykonywania pracy. Ma ono miejsce przez całe życie, we wszystkich możliwych formach organizacyjno-programowych i w kontaktach międzyludzkich (Wiatrowski, 1994, s. 330).

Edukacja permanentna (rys. 3) realizuje zarówno wychowanie przez pracę, jak i do pracy w całożyciowym procesie, który jest ciągiem zdarzeń i umożliwia nie tylko

22 Rozdaał 1. Praca jako kategoria naukowa

nauczenie się podstawowych grup czynności, ale ciągle ich doskonalenie i aktualizowanie, co jest naturalną potrzebą dostosowywania się człowieka do dokonującego się rozwoju naukowego, technicznego, technologicznego i życia w nowo tworzącej się cywilizacji oraz kształtowania postaw w stosunku do pracy, dzięki którym staje się ona sensowna, użyteczna, akceptowana, rzetelna itp.

Rysunek 3. System edukacji (Baraniak. 2007,2006, pot. Wiatrowski, 1994,2000,2004, Gerlach 1997)

Czym charakteryzuje się wychowanie przez pracę i do pracy oraz gdzie te idee są realizowane ?

Istota wychowania przez pracę sprowadza się do przybliżania pracy poprzez wykonywanie czynności, które umożliwiają jej poznawanie w procesie aktywi-stycznym. Sposób ten uczy odpowiednich zachowań w procesie pracy, a przede wszystkim kształtuje postawy charakterystyczne dla tego procesu, takie jak np. obowiązkowość, rzetelność, odpowiedzialność, sumienność, wytrwałość itp., interesujące nie tylko etyka i pedagoga pracy, ale również psychologa pracy.