390

392 Wiek państw narodowych

i traktowała świat jako ich uzewnętrznienie. Teraz nowi poeci zamierzali zerwać z subiektywizmem romantyków, zachowując jednak coś z tego, czego się od nich nauczyli. Poezja winna wyrażać rzeczywistość, ale tej nie można poznać jedynie za pomocą rozumu. To cała osobowość poety - zarówno jego wyobraźnia, jak i intelekt - winna ją poznawać. Każdy z poetów kładł różny nacisk na poszczególne aspekty wielostronnej rzeczywistości. Niektórzy zajmowali się problemami własnej tożsamości w niespokojnym okresie. Inni z francuskich dyskusji literackich lat pięćdziesiątych przejęli ideę, że pisarz winien być „zaangażowany”, zajmowali się sprawami narodu arabskiego i jego słabościami. Należy stworzyć nowy arabski naród, nową jednostkę, a poeta winien być „twórcą nowego świata”. Czołowy poeta tej grupy, Syryjczyk Ahmad Sald (ur. 1929), który pisał pod pseudonimem Adunis (tj. Adonis), powiedział, że poezja winna stanowić „zmianę porządku rzeczy”¹.

W poezji Badra Szakira as-Sajjaba (1926-1964) iracka wioska, w której się wychował, stała się symbolem życia - nie tylko indywidualnego, ale życia narodu arabskiego - zamkniętego na ulicach miasta, sterylnego więzienia ludzkiego ducha:

Ulice, o których baśnie opowiadane przy kominku mówią:

Nikt z nich nie powraca, jak nikt nie powraca znad brzegów śmierci,

[.,.]

Kto sprawi, że woda wypłynie tam ze źródeł, aby wokół nich można było budować nasze wsie?

i~]

Kto przed synem Dżajkuru zamknął bramy?

Przecież on się do nich dobija.

Tak przemierza drogi, że, gdziekolwiek idzie, miasto zwraca ku niemu swoją głowę?

[...]

Dżajkur jest zielony;

zmrok w smutnym słońcu dotyka szczytów palm.

Moja droga biegła tam lotem błyskawicy; pojawiała się, potem znikała, a jej światło powracało, sprawiając, że miasto rozbłysło².

Nowy świat wymagał nowego języka i wszyscy twórcy starali się zerwać z dawnymi poglądami na temat zasad pisania utworów poetyckich. Podstawową

1

   Adunis (Ali Ahmad Sald), cytowany przez S. K. Jayyusi w: Trends and Movements in Modem Arabie Poetiy, Princeton 1977, t II, s. 572.

2

   Badr Śakir as-Sayyab, UnSudat al-małar, Bejrut 1960, s. 103-107; przekład z arabskiego: J. Danecki.