Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 03 024743

Limit wydruku: 0

Strona 189/293    £1 Q ©    © &

Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne - Andrzej Markowski - iLibrary Reader

A. UukwtU SWrwu Jftyła /n-hlń-ti' Tnyit. ZagaMah ItkttMnt.Wtnatmia XOS ISBN tS-Ol I4$ł»«. O hy WN PWN Jrt>S

Tak więc jako modny, w opisanym wyżej rozumieniu, należy traktować czasownik artykułować w znaczeniu ‘wyrażać publicznie jakieś poglądy, opinie, żądania', np. Nauczyciele od roku artykułują swoje postulaty', wysuwać program artykułujący dążenia ogólnospołeczne; [w muzy ce hiphopowej] Chłopaki artykułują swoje zrodzone „na blokach" lęki i pragnienia . Tę samą treść można by wyrazić, używając innych czasowników: nauczyciele zgłaszają, przedstawiają swoje postulaty', program wy rażający dążenia', chłopaki wyrażają, wy krzykują swoje lęki i pragnienia. Czasownik artykułować rozszerza więc znaczenie, a przez to staje się semantycznie nieostry; jest slowem-panelem, którym można wypełniać bardzo różne struktury. Dochodzi do tego, że używa się go w sformułowaniach, których zrozumienie nastręcza trudności, a które porażają swoją pscudocrudy-cyjnością, np. Wiara artykułuje się w przestrzeni kultury ^3Ł .

Na przykładzie przytoczonego wyrazu modnego można pokazać etapy mody językowej. Z początku pewne słowo w określonym znaczeniu czy sformułowaniu wydaje się atrakcyjne przez swoją nowość (artykułować w nowym znaczeniu jest zapożyczeniem semantycznym z języka angielskiego, używanym początkowo przez inteligencję twórczą³*⁴), jest więc często używane; to powoduje. żc wypiera z tekstów swoje synonimy, a samo traci wyrazistość znaczeniową, aż wreszcie staje się wyrazem o treści bardzo ogólnej, a nawet - pustym znaczeniowo.

Przyczyny tak rozumianej mody językowej są dwie: zewmętrznojęzykowa to chęć mówiącego (piszącego), by wyrażać się w sposób, który uważa on za przyjęty w środowisku dla niego wzorotwórczym, a więc, by do pewnego stopnia utożsamiać się z tym środowiskiem. Przyczyna wewnątrzjęzykowa to dążenie do ekonomizacji wysiłku: nic trzeba wyszukiwać w pamięci odpowiedniego słowa, wystarczy posłużyć się tym określeniem, które - jako częste - jest pamiętane.

Wyrazy modne tego typu pochodzą zazwyczaj z polszczyzny oficjalnej, często z odmiany naukowej bądź z języka polityków. Są to z zasady wyrazy obce. abstrakcyjne, współcześnie: zapożyczenia leksykalne i - coraz częściej - znaczeniowe z języka angielskiego. Ale niektóre wyrazy modne to słowa polszczyzny ogólnej, mające już pierwotnie znaczenie dość ogólne, które w wyniku mody jeszcze się rozszerza. Wszystkie są upowszechniane przez telewizję, prasę i radio.

Do pierwszej grupy należą na przykład modne rzeczowniki dialog, edycja, ekipa, emisja, lider, opcja, ranking, relacje, test. przymiotniki: agresywny, dynamiczny, ekologiczny, kreatywny, strukturalny, czasowniki: demonstrować, serwować, wyartykułować.

^3K2 Cytaty z Korpusu PWN.

⁹⁰ Cytat z Korpusu PWTĆ.

^3W Por. znaczenia angielskiego wyrazu to articulaie. Do polszczyzny nowe znaczenie zaczęło przenikać w latach 70. XX w. (pisała o tym H. Kurkowska m.in. w artykule Język współczesnej polskiej eseistyki humanistycznej, „Biuletyn PTJ" XXXV. 1977, s. 103-111) za pośrednictwem języka zawodowego socjologów i psychologów, następnie rozprzestrzeniło się na język całej inteligencji humanistycznej, by wreszcie stać się wyrazem modnym w języku polityków i publicystów.

189

PL ES3

18:47

Start

Itelix iLibrary Reader

Kultura języka polskie...

te Zrzuty ekranu

J Mój komputer

Picasa 3