Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 12 04 260705

M Łobocki. WproMHktrtie <!o metodoSosfi boJt/ń petlogoglcznych, Kruków 2fli»

ISBN: 97S-8J-7J87-163-0. V by Oficyna Wydawnicza JnipuU" 20VS>

należy w rym przesadzać i na pewno nic uzależniać wielkości próby od liczebności populacji, także tej obejmującej niemili nieskończenie wielką liczbę osób.

W zasadzie przyjmuje się, że próba powinna liczyć co najmniej 30 o.sób. Złożoną z mniej niż 30 osób, zalicza się do „małej' próby. Próba zaś obejmująca więcej niż 30 osób, a nieprzekraczająca 100 o.sób, zaliczana je.sr do „przejściowej’ próby, natomiast składająca się z więcej niż 100 osób stanowi „dużą’ próbę. Oczywiście większą wiarygodność wnioskowania z opisu i analizy materiału badawczego - zgodnie z cym, o czym była już mowa - zapewnia duża próba, a nie przejściowa i mała. Warro jednak pamiętać, że jeśli dobrana próba przewiduje osoby podzielone ze względu na różny przedział wieku, rodzaj wykształcenia czy zawodu, stan posiadania irp., to w obrębie każdej grupy osób zaleca się uwzględnić nie mniej niż 10 osób przy zachowaniu - rzecz jasna - zachodzących procentowych rozkładów zmiennych charakterystycznych dla danej populacji.

Inne aspekty próby

Jeszcze raz warto podkreślić doniosłe znaczenie zdawania sobie sprawy z charakteru próby objętej badaniami. Nic wystarczy np. stwierdzenie, że próbę stanowią uczniowie klas I-III szkoły podstawowej. Jest ono zbyt ogólne. Nic informuje bowiem o tym, czy objęte są nimi także dziewczęta; czy ma się na myśli uczniów szkoły miejskiej czy wiejskiej, a jeśli są ro uczniowie z miasta, ro czy jest ono miastem wojewódzkim, powiatowym czy gminnym; wreszcie czy dobrana próba odnosi się do uczniów klas l-III szkół)' podstawowej bez względu na ich pochodzenie społeczne, zawód rodziców, typ rodzin, z których pochodzą, poziom osiągnięć szkolnych lub stan zdroworny. Można również zapytać o to, jacy nauczyciele uczą w danej klasie, jaka panuje w niej atmosfera wychowawcza, jaka jest symacja materialna rodziców uczniów uczęszczających do tej klasy irp.

Jednak pierwszym krokiem dokładnego scharakteryzowania osób badanych jest uświadomienie sobie rozkładu cech interesującej nas populacji, a następnie pobranie z niej próby w taki sposób, aby odzwierciedlała typowy dla niej wspomniany rozkład cech czy zmiennych. Tak więc miarą oceny poprawnego doboru próby jest przynajmniej względna jej adekwatność z populacją. Tylko wtedy dobrana próba jest wystarczająco reprezentatywna. Warto przy tym pamiętać, że brak takiej adekwatności „uniemożliwia użycie statystyk z próbki jako estymatorów parametrów populacji, ponieważ populacja ta nie jest przez tę próbkę reprezentowana” (W. J. Reichmann, 1968. s. 284). Dlatego rak wielki nacisk kładzie się na losowe, a nic celowe pobieranie próby z danej populacji. Ono bowiem nade wszystko zapewnia w miarę dużą zgodność z populacją.

Zwraca się również uwagę na to, że nic zawsze wystarczająco trafnym powodem doboru próby do badań jesr poleganie badacza na opiniach ekspertów, np. psychologów, psychiatrów, lekarzy. Dokonane przez nich rozpoznanie może

M Łobocki. Wprwaiktme Jo me*Magii badań peJogogłcinycfi, Kraków 2fli»

ISBN: 97S-8J-7J87-163-0. S? by oficyna Wydawnicza JaipuU" 2009

być pozbawione dokładności wymaganej w badaniach naukowych. Przeto postuluje się, aby tam, gdzie ro możliwe, badacz sam podejmował odpowiedzialność za przeprowadzaną selekcję lub rezygnował z uwzględnienia zmiennych, których nic jest w stanie potwierdzić.

Warto również, wiedzieć, żc właściwy dobór próby, nawet ren najlepszy, nic jest w stanie wyrównać błędów popełnianych w trakcie badań, np. z powodu źle dobranych zmiennych i ich błędnej operacjonalizacji.

I 76 Rozdział VII. Dobók próby w badaniach pedagogicznych