IMG512

128 (De)Konstrukcje kobiecości

nurtu: For Her Own Good: ISO Years of the Expertś Advice to Wotnen Barbary Ehrenberg i Deirdre English, Towarda New Psychology ofWomen Jean Baker Miller, The Mermaid and the Minotaur: Sexual Arrangments and the Humań Malaise Dorothy Dinnerstein i The Reproduction ofMotherrng. Psychoanalysisand Sociology ofGender Nancy Chodorow. Zaskakujące jest, że nie kwestionuje się w nich instytucji przymusowej heteroseksual-ności. Również problem egzystencji lesbijskiej nie został w nich poważnie potraktowany, co niekorzystnie wpłynęło na wymowę samych książek i osłabiło siłę ich oddziaływania: „W żadnej z tych książek, których tematami są przecież macierzyństwo, role płciowe, relacje między płciami oraz społeczne nakazy względem kobiet, nie analizuje się przymusowej hete-roseksualności jako instytucji wywierającej przemożny wpływ na wspomniane kategorie ani nawet nie poddaje się bezpośrednio pod dyskusję kwestii «preferencji» czy «wrodzonej orientacji*” (jw., 95).

Potwierdzeniem tych wniosków może być dokonana przez Bonnie Zimmerman na początku lat osiemdziesiątych analiza podręczników do women’s studies. Stwierdziła ona brak wśród piszących te podręczniki autorek lesbijek (jedna na trzydzieści, czterdzieści bądź pięćdziesiąt feministek heteroseksualnych) oraz niekiedy zupełne pominięcie problematyki lesbijskiej, nieuwględnienie historii rozwoju ruchu lesbijskiego i jego znaczenia dla rozwoju myśli feministycznej w latach siedemdziesiątych. Jak trafnie zauważa, większość autorek ma problemy z włączeniem tekstów na temat lesbianizmu. Zwykle pojawiają się one w wydzielonych częściach, poświęconych rolom płciowym czy socjalizacji, co przyczynia się do getto-izacji tematu. Według niej takie podręczniki i teorie w nich prezentowane nie przezwyciężają lęków i uprzedzeń heteroseksualnych studentek, a nawet je podtrzymują: „Lesbijki pozostają niedostępnym, strasznym Innym. Natura istniejących podręczników do women’s studies jeszcze raz sugeruje, że dla wielu heteroseksualnych feministek istnieją feministki, a następnie istnieją lesbijki; istnieją kobiety, a następnie istnieją lesbijki” (Zimmerman 1982, 130). Także inne feministki lesbijki krytykują brak problematyki lesbijskiej w książkach z zakresu studiów kobiecych, w których w najlepszym razie pojawia się symboliczna wzmianka maskująca iluzję założonej heteroseksuałności. Becky Birtha z perspektywy czarnej lesbijki kwestionuje ową pozorną uniwersalność opisywanych w tych podręcznikach doświadczeń, pokazując, jak lesbijska klasyka opisywana jest jedynie przez białe kobiety. Obnaża w ten sposób nie tylko pozorny charakter zakładanej w tych pracach uniwersalności heteroseksualnego doświadczenia, ale też wskazuje na uprzedzenia rasowe i klasowe leżące u ich podstaw.

Tekst Rich można uznać za najbardziej wnikliwą analizę wykluczenia lesbianizmu z teorii i praktyki feministycznej. Problematykę lesbijek wyłącza się z feministycznej koncepcji „kobiet w ogóle”, przemilczają ją abstrakcyjne teorie na temat życia „wszystkich kobiet”, twierdzenia typu „kobiety zawsze”⁴. Jak słusznie pokazuje Rich, mówiąc o „kobietach w ogóle”, feministki mają na myśli jedynie heteroseksualne, białe kobiety z klasy średniej. Lesbijki muszą albo się wpasować w konstrukt „prawdziwej kobiecości”, albo pozostać w ukryciu, nie tylko po to, by być uznane przez mężczyzn za „kobiety w ogóle”, ale również po to, by uznano je za feministki i włączono w feministyczną koncepcję „wszystkich kobiet”. Głównym celem tekstu w zamierzeniu Rich było nakłonienie feministek do krytycznego przyjrzenia się własnemu solipsy-zmowi, związanemu z przywilejami rasowymi, klasowymi, ekonomicznymi, kulturowymi i seksualnymi, oraz prezentowaniu partykularnych interesów i celów jako uniwersalnych, dotyczących „wszystkich kobiet”.

Rich pokazuje, że nawet jeśli problem lesbianizmu pojawia się w obszarze zainteresowań feministycznych studiów, to jest on traktowany jako niedojrzała forma relacji, jak u Chodo-row, lub stanowi rodzaj marginalnej wzmianki. Przemilczanie egzystencji lesbijskiej w feministycznych tekstach czy praktyce ruchu ma według Rich ogromne konsekwencje zarówno