ZT116 (2)

230 CZĘŚĆ 3. ZARZĄDZANIE TURYSTYKĄ A ŚRODOWISKO

RYSUNEK 12.1

Model współrządzenia w kontekście zrównoważonego rozwoju turystyki wiejskiej

Perspektywa zasobów    Perspektywa władzy    Perspektywa zysków

i    i    I

Kwestie ekologiczne    Kwestie planowania i kontroli    Kwestie ekonomiczne

Źródło: Słone (2000).

zrównoważonej eksploatacji zasobów środowiskowych (w odróżnieniu od zrównoważonego rozwoju). Jednak te dwie konkurencyjne koncepcje stanowią dobrą podstawę do stworzenia modelu współrządzenia jako metody sterowania zrównoważonym rozwojem turystyki wiejskiej (rysunek 12.1). Przyswojenie tego modelu może znacznie ułatwić sprawne zarządzania obszarami wiejskimi pod kątem turystyki.

Model współrządzenia w praktyce

Przedstawiony na rysunku 12.1 model współrządzenia opiera się na założeniu, że skuteczne zarządzanie obszarami wiejskimi musi polegać na rozpoznawaniu, uwzględnianiu i równoważeniu - w ramach realizacji szerszych celów rozwojowych - sprzecznych dążeń zwolenników ochrony środowiska z jednej i jego eksploatacji z drugiej. Można to osiągnąć przez partnerską współpracę między zainteresowanymi podmiotami, a w wypadku wyjątkowych miejsc, takich jak parki narodowe, przez powołanie do życia instytucji wyposażonej w odpowiednie uprawnienia.

Oczywiście partnerska współpraca nie jest niczym nowym w sferze planowania i zarządzania rozwojem turystyki wiejskiej. Jednak parę kwestii wymaga wyjaśnienia. Po pierwsze, większość porozumień w tym zakresie tworzą obecnie podmioty sektora publicznego i prywatnego żywotnie zainteresowane - z przyczyn ekonomicznych, jak należy się domyślać - rozwojem turystyki. Ich działania są zatem często podporządkowane wyłącznie celom komercyjnym. Tymczasem partnerstwo zbudowane wokół mniej przyziemnych dążeń mogłoby przyciągnąć większą, bardziej reprezentatywną grupę podmiotów, a jednocześnie pozwoliłoby osadzić procesy zarządzania i podejmowania decyzji w szerszym kontekście rozwoju obszarów wiejskich.

Po drugie, wprawdzie pogodzenie sprzecznych interesów i punktów widzenia jest możliwe w praktyce, ale najprawdopodobniej tylko w wymiarze ściśle lokalnym (tj. w wypadku konkretnych projektów i przedsięwzięć, gdzie liczba uczestników jest stosunkowo niewielka). Przy działaniach na większą skalę, lokalną lub regionalną, potencjalna liczba i różnorodność zainteresowanych podmiotów są na tyle duże, że wypracowanie wspólnego stanowiska wydaje się nierealne. Być może dlatego właśnie koncepcja zrównoważonego rozwoju turystyki wiejskiej najlepiej sprawdza się w odniesieniu do małych projektów.

Po trzecie, i to jest chyba najistotniejsze, choć działania prowadzone bez udziału administracji publicznej stanowią zasadniczy aspekt współrządzenia, zarządzanie obszarami wiejskimi nie może się odbywać w całkowitym oderwaniu od struktur rządowych i obowiązującej w tym zakresie polityki centralnej. Na przykład niektóre instytucje publiczne, choć nie znajdują się pod bezpośrednią kontrolą rządu, to w dużej mierze są finansowane z budżetu państwa i często muszą się trzymać wytyczonego odgórnie kursu. Jeśli chodzi o turystykę, to zakres obowiązków oraz możliwości krajowych i regionalnych organizacji turystycznych w znacznym stopniu zależy od zapisów statutowych i dostępności funduszy. Jednocześnie rząd, w ramach polityki dotyczącej np. podatków lub zatrudnienia, wytycza pewne ogólne warunki funkcjonowania wszystkich branż, w tym i turystyki. Co więcej, w wypadku obszarów wiejskich powiązania między różnymi dziedzinami działalności, takimi jak rolnictwo, gospodarka leśna i, oczywiście, turystyka, są tak silne, że wszelkie decyzje polityczne dotyczące jednej z nich nieuchronnie rzutują na pozostałe (studium przypadku 12.2).

- STUDIUM PRZYPADKU 12.2 -

Wpływ epidemii pryszczycy na turystykę wiejską

21 lutego 2001 r. w Wielkiej Brytanii odnotowano oficjalnie pierwszy przypadek pryszczycy, który dał początek największej epidemii tej choroby od 1967 r. Do lutego 2002 r., kiedy kraj ogłoszono „wolnym od zarazy”, zabito 8 min zwierząt, a koszty całej operacji, łącznie z odszkodowaniami dla rolników, wyniosły blisko 2 mld funtów. Straty, jakie w tym okresie poniosła brytyjska branża turystyczna, szacuje się na 5 mld funtów, przy czym powstały