page0192

182 S. DICKSTEIN.

zaraz mowa będzie, i pozostawił bardzo obfite materyały do dzieł wzmiankowanych w rękopisach, tak z epok dawniejszych, jak i z obecnej. Ogłosił przytem znaczną liczbę prac i broszur z dziedziny filozofii i polityki.

Zwracając się do dzieła zawierającego „Reformę wiedzy ludzkiej “, które wydane było w latach 1847 — 1848, zauważymy przede-wszystkiem, że treść jego, jak to powtarza się w dziełach Wrońskiego, jest najróżnorodniejsza, i dlatego w przedstawieniu naszem tej treści musimy wraz z autorem przechodzić od przedmiotu do przedmiotu.

Przedewszystkiem zanotujemy sam tytuł dzieła, który brzmi: „Mes-sianisme ou rćforme absolue du savoir humain, nommćment rćforme des mathćmatiąues, comme prototype de 1’accomplissement finał des Sciences et rćforme de la philosophie, comme base de 1’accomplissement finał de la religion“ i dodamy, że zostało ono poświęcone Francyi, jako „oznaka wdzięczności autora za długoletnią gościnność w tym kraju szlachetnymi

Na czele tomu I-go znajdujemy „Odezwę do narodów sławiań-skich" — odezwa ta wyszła oddzielnie po francusku a także i w przekładzie polskim. Zawiera ona przedstawienie znanych już nam zasad mesyanizmu. Narody cywilizowane, powiada Wroński, nie mogły lub nie chciały pojąć wysokich prawd, jakie im obwieścił mesyanizm; ludzie oświeceni w krajach cywilizowanych nie zwrócili nawet uwagi na rezultaty naukowe, jakie zawierają „Prolegomena mesyanizmu^u. Wynika stąd, że wśród narodów cywilizowanych nie mogą się spełnić zadania nowej doktryny. Przeznaczeniem narodów słowiańskich jest podjęcie i rozwiązanie tych wielkich zagadnień, które poprowadzić mają ludzkość do wysokich celów jej istnienia, do poznania Boga i do nieśmiertelności. W ich to łonie wytworzy się „Unia bezwzględna^u, będąca uzupełnieniem kościoła i państwa, a kierująca wspomnianemi dążeniami. Do Unii tej przystąpią wtedy ludzie oświeceni z pośród narodów cywilizowanych i uznają rozum bezwzględny i jego twórczość, którą objawia się dziś już w naukach i religii. Streszczając rezultaty naukowe, filozoficzne i polityczne, do jakich doszedł w „Prolegomenach^u, powierza je uwadze łudzi wyższych. Z subtelną ironią przeciwstawia znanym już 21 zagadnieniom swojej filozofii bezwzględnej zagadnienia filozofii i nauki XVIII-go wieku i kładzie w usta przeciwników zarzuty przeciwko swoim poglądom na posłannictwo narodów słowiańskich. Zarzuty te w części opierają się na tern, że emigracya polska, wbrew wskazanemu posłannictwu, poddaje się najzupełniej ruchowi cywilizacyjnemu Zachodu, lub też wpada w mistycyzm religijny, nazywany również mesyanizmem. Zjawisko to uważa za charakterystyczne dla danego momentu dziejowego, oraz za podobne do tego, jakie miało miejsce na schyłku świata sta-

http://rcin.org.pl