WA30879 I862 PRZEGLAD ARCHEOLOGJI4 I djvu

131

żywo, jak w kołach garncarzy, o czem bardzo wymowne świadectwo będziemy mieli w XIX wieku. Pomijając przepyszne okazy waz upiększonych całymi szeregami swastik i innych symbolów, których trzy najpiękniejsze okazy są znalezione we Włoszech, w Polsce i Anglii (Fig. 409—411). (Gozza-dini. Scavi Archeologie!. pl. 4. fig. 8. — Rysunek Iz. Koperniekiego, znaleziona w Sołtanowce. — Frank. Horae feralles, Rrit. Mus. Skropham), dla nas najważniejszemi są popielnice grobowe, aczkolwiek mniej symbolami znaczone, natomiast znamienniej. Zwracam szczególnie uwagę na te popielnice, które te symbole mają na dnach, na zewnątrz. Zechciejmy odczuć, że tu wchodzimy w sfery najzupełniej duchowe wierzeń tych ludzi. Już nawet przed włożeniem tej urny do grobu symbol był na niej rysowany bez myśli o tern, iż on ma być widzianym, bo był umieszczony na dnie, w zakrytem miejscu; garncarz go tam stawiał przez wzgląd na jego świętość a bez względu na to, czy będzie oglądany. Jeżeli zaś dodamy jeszcze to, iż w urnach tych znajdujemy popioły umarłych lub, że te urny były przy szkieletach znalezione, naówczas musimy przyznać tym ludziom wiarę w przyszłe życie, w nieśmiertelność duszy; bo jeżeli tego niema, jeżeli ze spaleniem czy rozkładem ciała kończy się wszelki byt człowieka, to niema podstawy kłaść mu cobądź do grobu, a tembardziej takie świętości, ja-kiemi dla ówczesnych żyjących były te symbole. A nie zapomnijmy dwóch względów, że śmierć zawsze i wszędzie budzi w duszy człowieka skupienie się i powagę a powtóre, iż w takich razach człowiek prostaczy każdy swój krok oblicza i pilnie baczy, by on był ściele uzasadniony; nie zrobi kroku jednego bez głębszej podstawy. Nigdzie w archeologii przedhistorycznej nie jest nam dane bardziej jasne świadectwo wiary ówczesnych ludzi w nieśmiertelność duszy i życie pozagrobowe. Przedstawiam tu cały szereg urn z Niemiec, Polski, Anglii, bardzo biednych skorup techniki garncarskiej, ale ogromnej religijnej wartości (Fig. 412—420). (Tyszkiewicz. 0 kurhanach na Litwie i Rusi Zachód. T. X. 2. 4. XI. 13. XJI. 23. — Vocel. Pravek zeme Ceske 128, 134. — Rysunek

9*