WA30879 I862 PRZEGLAD ARCHEOLOGJI5 I djvu

152

sycznej, ale pod jej perystylem nie stała, jak ongiś, boginią zwycięstwa, lecz widniał krzyż, takiż krzyż wzniósł się na szczycie trójkątnego przyczółka, a w otoku stał napis: Christiana Religio, po drugiej stronie krzyż z czterema kropkami i napis: Ludowicus imp. To był w myncarskiej, obrazowej mowie wydany rozkaz monarchy: „Ja, cesarz Ludwik, rozkazuję, by tam, gdzie była dawana cześć bogom, dziś kwitła Christiana religio“. Nietylko we Francyi było to praktykowanem. Marny z tegoż czasu zupełnie taką samą monetę bitą we Włoszech przez Lombarda, księcia Benewentu. Tradycya chrześciańsko - myncarska przeszła od Karlowingów do Ottonów Sasów i widzimy też u nich naśladowany typ monetarny Karlowingów z napisem „Christiana religio".

§. 222. Sasowie dotarli do Słowiańszczyzny, zagarnęli już jej sporą część, gdzie tylko było można, fundowali biskupstwa; trzeba więc było i wśród tego ludu ogłosić monarchy wyznaniowy rozkaz. Lecz tu były stosunki odmienne. W Niemczech nie było jeszcze dużo, lecz przecie już dość liczne stały bazyliki, przypominające trochę klasyczne budowy, choćby tylko frontem. Moneta przedstawiająca taki fronton świątyni z napisem „Christiana religio“ była w Niemczech dość zrozumiałą, ale w Słowiańszczyznie było inaczej. Tam lud modlił się w głębi wiekowych lasów lub nad brzegami wód, kultowych budowli nie było wiele, więc obraz na monecie budowli jakiejś nieznanej z napisem przytoczonym powyżej, byłby wprost niezrozumiały. Trzeba więc było inną drogą wpływać. Archeologia XIX wieku pouczy nas, że dziś jeszcze cały szereg przedmiotów codziennego użycia jest znaczony naszą symboliką. Cóż było w owe czasy ? — Więc gdy nie można było z rozkazem monarszym zwrócić się do świątyń, bo ich nie było, toć się zwrócono do symboliki wprost, wybrano główny symbol i z ręki monarchy dano mu sankcyę chrześciańską. I oto widzimy kilka typów, t. z. wendyjskich pfenigów, na których zwykle po jednej stronie jest krzyż z czterema kropkami, po drugiej krzyż szerokoramienny, a napis z jednej strony jest crux, z drugiej zaś xria, czyli w skróceniu