WA30879 I862 PRZEGLAD ARCHEOLOGJI6 I djvu

153

Christiana. (Fig. 500) (Strończyński, typ 23*). Jest nawet typ, który odczytują rera crux. Co znaczą te przymiotniki: vera i Christiana? Pokąd w ostatnich czasach nie podniesiono sprawy krzyżów przedchrystusowych, któżby, słysząc słowo Ttrzyż, mógł myśleć o czem innem, niż o pamiątce męki Chrystusa? A gdyby przytem posłyszał dodany przymiotnik prawdziwy, myślałby, iż mowa o materyale, z którego ten krzyż zrobiony, ale nie o religijnem jego znaczeniu. Jeżeli więc w owe czasy uważano za rzecz celową dodawać do słowa „crux“ przymiotnik „Christiana" czy „vera“, to widocznie wówczas były także krzyże, które nie były ani „verae“, ani „christianae"... te właśnie nasze swastikalne krzyże z czterma punktami, szerokoramienne czyli dwoistoswastikalne, trójgałązkowe a później tak zwane jerozolimskie i jeszcze parę rozmaitych odmian. Dlatego to wyparto je z numizmatyki w ciągu XII. wieku.

§. 223. Przejdźmy do numizmatyki Słowian. Źródłami dla mnie były dzieła Strończyńskiego i Dannenberga. Jest w nich spora liczba tych monet. Nie pisząc jednak traktatu o numizmatyce a tylko szukając symboliki umieszczonej na niej byłoby rzeczą bezpodstawną wydzielać z nich pewną ilość, jako całość etnograficzną i chrónologiczną, poprzednio bowiem trzeba byłoby rozwiązać cały szereg wątpliwości, dotyczących tej numizmatyki wendo-polskiej. Jeszcze w niej nie tylko przynależność pojedynczych typów i miejsca ich mennic nie są stanowczo określone, ale nawet sprawa odczytania napisów nie jest jeszcze na ukończeniu. Mogłoby się także wydarzyć, iż ta sama moneta narysowana niedbale lub opisana różnie przez Dannenberga i Strończyńskiego byłaby policzoną dwa razy. Idzie mi o symbolikę przeważnie i o dzieje jej na naszej ziemi: od Łaby na wschód, od Karpat na północ, a w epoce, gdy chrześcianizm zaczyna do niej przenikać.

§. 224. W tym względzie zwracam przedewszystkiem uwagę na dział monet niezaprzeczenie Ottonów, bo z napisem Otto lub Oddo, znalezionych przeważnie w krajach na owe czasy jeszcze słowiańskich a zwanych przez uczonych Niemiec Wendenpfenige. Numizmatycy Niemiec utrzymują, że te monety