25774 SNB13671

86 Osoby niepełnosprawne w Polsce w tatach dziewięćdziesiątych

pracy chronionej. W rezultacie kategoria inwalidów, która cieszyła sie _r latywnie dobrą sytuacją dzięki możliwości wykonywania pracy zawo&T wej, ponosi w ostatnich latach stosunkowo spore straty i w coraz vw kszym stopniu zasila szeregi klientów pomocy społecznej:

„Szukając pracy nie mogłem nic odpowiedniego znaleźć, lub fa chciałem) za marne grosze — co było nieopłacalnym — podejmować Widoczna niepełnosprawność dłoni (brak części prawej dłoni i trzeci palców)powodowała najczęściej odmowę bez uzasadnienia, lub zza. znaczeniem, że z jedną ręką nie będę w stanie podołać. ”[51]

„Nie ma pracy chałupniczej którą mógłbym wykonywać. Żaden fe. karz nie wyrazi zgody na to bym podjął jakąkolwiek pracę. Nikt nie zatrudni, nie będzie ponosić ryzyka.... a na to żeby otworzyć jakąś działalność finansową (gospodarczą) nie mam pieniędzy. ”[133]

Tylko pięć osób spośród wszystkich badanych w ciągu ostatnich sześciu lat zdobywało nowe kwalifikacje zawodowe. Niewielkie motywacje do kształcenia wiążą się z faktem, że na ogół nie widzi się, jaki pożytek w praktyce mógłby z nich wynikać:

„Nie mogę wykonywać żadnej pracy. Tak orzekła Komisja Lekarska ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia. Nie mógłbym codziennie po 8 godzin stać, chodzić, być skoncentrowanym. Nie mogę się niczym stresować. To zagrażałoby mojemu życiu. A uczyć się? Po co? Jak mógłbym tą naukę wykorzystać, skoro nie mógłbym pracować? ” [188]

Jeśli chodzi o pozostałe osoby, to 43,2% — a więc stosunkowo największa grupa - stwierdza, że nie posiada kwalifikacji, które pozwalałyby obecnie na wykonywanie jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Jednocześnie połowa z nich deklaruje gotowość podjęcia zatrudnienia, gdyby znalazła się praca pozwalająca zarabiać czy dorabiać do renty. Jest to na ogół jednak deklaracja wyłącznie „życzeniowa”. Tylko jedna osoba planuje konkretnie zdobycie nowych kwalifikacji, a kilka osób myśli o takiej możliwości, ale nie ma jeszcze konkretnych planów. Jednak nawet ta „życzeniowa” gotowość do podjęcia zatrudnienia pojawia się obecnie dwukrotnie rzadziej niż sześć lat temu. Wśród respondentów specyficzne miejsce 1

jeśli chodzi o możliwość wykonywania pracy-zajmująrolnicy. Pracujący w gospodarstwie przez całe życie mogą kontynuować aktywność w rolnictwie, jeżeli stan zdrowia im na to pozwala. Poza gospodarstwem ich umiejętności są raczej nieprzydatne.

Niemal wszyscy badani (sto osiemdziesiąt osiem osób, 94%) otrzymują rentę inwalidzką lub emeryturę. Przy czym warto odnotować, że dla niektórych osób rezygnacja z pracy była dobrodziejstwem. Wykonywanie męczącej, monotonnej pracy w obliczu choroby i zmniejszonej sprawności było rozwiązaniem trudniejszym do zaakceptowania:

„ W wieku 52 lata przeszłam na III grupę inwalidzką. Żyłam zmęczona chorobą i jak lekarka powiedziała, że mogę nie pracować, to byłam zadowolona. A później po 3 latach nabyłam uprawnienia do emerytury. Trochę zyskałam, to byłam zadowolona. Od tamtego czasu nie pracowałam." [194]

„Ja pracowałam jako prządka. Z lekarzem się umówiłam, że dokąd będę mogła pracować, to będę pracować. Pracy na lżejszą nie mogłam zmienić (np. na siedzącą) bo długo siedzieć bym nie mogła. Ja nie chciałam iść na inną pracę." [192]

Wszystkie te powody sprawiają, że także liczba osób gotowych do dalszej nauki zmniejszyła się w stosunku do 1993 roku. Ostatnie lata przyniosły więc zarówno zmniejszenie stanu zatrudnienia, jak i - jeszcze wyraźniej - gotowości do podjęcia pracy zarobkowej i ewentualnego podnoszenia swoich kwalifikacji. W przypadku jednej trzeciej badanych osób sytuację tę wyjaśnia uzyskanie wieku emerytalnego i spadek zainteresowania wykonywaniem pracy zawodowej.

Analiza składu zawodowego osób aktualnie pracujących wykazuje, że reprezentują oni w równych proporcjach następujące grupy społeczno-zawodowe: pracownicy umysłowi, robotnicy, pracownicy handlu i usług (dwie osoby we własnych, prywatnych zakładach) oraz rolnicy. Spośród dwudziestu jeden osób zatrudnionych poza rolnictwem sześć pracuje w zakładach pracy chronionej. Osoby pracujące rekrutują się w pierwszej kolejności z grupy aktywnych, następnie upośledzonych statusowo (rolnicy pracujący w swoich gospodarstwach rolnych). Są to przede wszystkim mężczyźni w wieku produkcyjnym. Tylko dwie osoby spośród pra-