94285801 djvu

538 K. W. MAJEWSKI

mowę nie działają ściśle antagonistycznie. Przy przejściu z jednego położenia drugo- lub trzeciorzędnego w inne drugo- lub trzeciorzędne, osie obrotu zupełnie się zmieniają i stosunki działania poszczególnych grup mięśniowych stają się bardzo zawiłe. Odnośnie do przejścia z położenia pierwszorzędnego w drugo- lub trzeciorzędne obowiązuje prawo Listinga, stwierdzone przez Dondersa i Helmholtza, mianowicie, iż oko wszystkie swoje ruchy wykonuje w ten sposób, że oś obrotu jest zawsze prostopadła tak do pierwotnego, jak również do nowego kierunku osi widzenia.

Dla stwierdzenia powyższego prawa może nam posłużyć następujące doświadczenie: znaczymy na pionowej, białej ścianie na

Ryc. 19-i.

wysokości oka znak farbą n. p. czerwoną, w postaci krzyża o jedli em ramieniu pionowem, a drugiem poziomem. Po należytem ustaleniu głowy takiein, ażeby oczy znajdowały się w położeniu pierw-szorzędnem, wywołujemy przez chwilowe wpatrywanie się powidok ujemny tego krzyża. Gdy następnie wykonywamy ruch okiem w kierunku poziomym albo w pionowym, a zatem w kierunku ramion krzyża, wtedy powidok przesunie się z położenia p (ryc. 194) do położenia s albo s,, zachowując niezmienioną postać krzyża. Jeżeli natomiast przeniesiemy spojrzenie na punkt ł, wtedy ramiona krzyża ułożą się skośnie tworząc kąty zarówno z liniami pionowemi, jak z liniami poziomemi, któreśmy, dla łatwiejszej oryentacyi, nakreślili na ścianie.

Zachowanie prostokątnego kształtu krzyża przy przejściach