AnalizaFinansowaTeoriaPrakty"5

Kierunki i sposoby analizy wyników finansowych

Koszty jednostkowe są niewątpliwie jednym z najważniejszych wskaźników oceny działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Stanowią one wielkość, która znajduje szerokie zastosowanie w analizie ekonomicznej. Dzięki swej wartości poznawczej koszty jednostkowe są przydatne do wszystkich rodzajów porównań. W praktyce rzeczywiste koszty jednostkowe wyrobu porównuje się najczęściej z jednostkowymi kosztami planowanymi, a w przedsiębiorstwach prowadzących nowoczesne odmiany rachunku kosztów - z jednostkowymi kosztami normatywnymi, standardowymi, postulowanymi itp. Ponadto koszty jednostkowe mogą mieć duże zastosowanie przy porównaniach w czasie (ocena dynamiki kosztów w kilku kolejnych okresach sprawozdawczych). Stanowią one również wskaźnik najbardziej przydatny do porównań wielkości kosztów między poszczególnymi przedsiębiorstwami (benchmarking).

Analiza kosztów jednostkowych ma dużo większą wartość poznawczą z punktu widzenia możliwości wykrywania źródeł obniżania kosztów i ustalania pierwotnych czynników rzutujących na ich poziom. Te cenne właściwości wynikają z faktu, że badania mają tu duży stopień konkretyzacji i szczegółowości, a uzyskiwane wyniki w pełni uzasadniają podejmowanie analiz kosztów jednostkowych, niezależnie od pozostałych kierunków badań kosztów.

Przyczynowy charakter analizy kosztów jednostkowych powoduje, że ich oceny nie można ograniczać do łącznej sumy kosztów jednostkowych. Analiza kosztów jednostkowych powinna doprowadzić do ustalenia szczegółowych odchyleń według poszczególnych wyrobów w rozbiciu na poszczególne pozycje wyodrębnione przy przyjęciu za podstawę odpowiednich kryteriów, w których występują stwierdzone odchylenia. Oczywiście w układzie kalkulacyjnym analiza koncentruje się na ocenie kosztów bezpośrednich, a zwłaszcza materiałów bezpośrednich i wynagrodzeń, w której trzeba dokładnie wykazać wpływ czynników ilościowych (np. norm), wartościowych (np. stawek płac, cen) i innych na kształtowanie się kosztów jednostkowych. Przy obliczaniu poszczególnych odchyleń stosuje się szczegółowe metody ustalania wpływu czynników. Analiza kosztów pośrednich przypadających na jednostkę produkcji ma o wiele mniejsze znaczenie i mniejszą przydatność praktyczną niż analiza kosztów pośrednich według miejsc ich powstawania i poszczególnych pozycji analitycznych. Jednakże analiza cząstkowych pośrednich kosztów w przeliczeniu na jednostkę produkcji może również dostarczyć ciekawych informacji o wpływie zmian w wielkości

225