256 (34)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©WydawnictwoWAM, Kraków2005

RELIGIE LUDÓW PASTERSKICH

nego Bydła (Il-oo-rok-kiteng) i Lud Czerwonego Bydła (Il-oo-do-tnongi), nazywane też Prawą i Lewą Ręką, podzielone na siedem rodów, z których najważniejszy jest ojczysty ród laibonów Aiser. Rody te mają swoich przodków, wywodzących się od Naitcrkopa, El-Lcjo lub Masindy. Rolę ich kultu pełnią obrzędy inicjacji młodzieży (zob. niżej, s. 267).

W poszukiwaniu idei zaświatów warto przyjrzeć się masajskim zwyczajom pogrzebowym. Umarli (i umierający) są pozostawiani na pożarcie hienom (co skłaniało badaczy do przyjęcia hipotezy o braku wierzeń eschatologicznych), ich ciała ułożono oparte o drzewo, w pozycji embrionalnej, z twarzą zwróconą ku wschodowi. Zwłoki opatulone są w prześcieradło, do którego zgodnie z wierzeniami wchodzi „imię” zmarłego i odtąd nic wolno go wymawiać. Masajowie nazywają śmierć adun-go tan „odcięciem duszy”, a więc jej uwolnieniem, by mogła skierować się gdzie indziej. Mamy więc cały kompleks wierzeń: przekonanie, że imię tworzy część duchową zmarłego, waloryzację wschodu (prawdopodobnie tam kieruje się ol-tan „dusza” po śmierci), ideę odrodzenia związaną z embrionalną pozycją i wreszcie nacisk na to, by znaleźć się w żołądkach właśnie hien, zwierząt powszechnie kojarzonych z zaświatami. Oczy hieny świecące w mroku są oczami wszystkich dusz, a jej „diabelski” chichot - ich głosem. Pozostawienie na stepie jest często spotykanym zwyczajem ludów pasterskich, step bowiem pełni rolę świętej krainy, modelu zaświatów. Co prawda nie wierzy się w ciągłą opiekę przodków nad żywymi, ale jednak niekiedy prosi się ich o pomoc. Duchów Masajowie się nic boją, choć wiedzą, że