4 (1685)

154 4. Kosmetyczna chemia organiczna

Clukany

Glukany zbudowane są z cyklicznych glukopiranoz, połączonych wiązaniami a-glikozydowymi (w skrobi) lub /ł-glikozydowymi (w celulozie). W wiązaniu ar-gli-kozydowym grupy CFbOH znajdują się po tej samej stronie wiązania glikozydowego — C — O — C —, natomiast w wiązaniu /ł-glikozydowym grupy CH2OH znajdują się po dwóch stronach wiązania glikozydowego:

wiązanie a-glikozydowe (skrobia)    wiązanie /*-glikozydowe (celuloza)

Skrobia jest to polisacharyd składający się z cząsteczek a-D-glukopiranozy połączonych wiązaniem a-glikozydowym. Ziarna skrobi składają się z dwóch frakcji: otoczki zbudowanej z amylopektyny (80%) i wnętrza ziaren z amylozy (20%). Amyloza jest nie-rozgałęzionym polisacharydem, zbudowanym z 250-300 cząsteczek glukopiranozy. Rozpuszczalna w ciepłej wodzie, tworzy roztwory koloidalne, przechodzące po ostudzeniu w żel. Amylopcktyna zbudowana jest z 9000-10000 cząsteczek glukopiranozy, tworzących łańcuch rozgałęziony. Skrobia jest higroskopijna i chemicznie obojętna. Ogrzana w wodzie pęcznieje, tworząc klej skrobiowy (klajster). Pozyskiwana jest z ziemniaków, pszenicy, ryżu, kukurydzy, maranty, tapioki, owsa i sago. Skrobię otrzymuje się przez mechaniczne wypłukanie z miazgi surowca, a następnie strącenie (dekantację) i osuszenie. Stosowana jest jako składnik pudrów i zasypek dla dzieci, nie jest stosowana w produkcji pudrów kosmetycznych (chłonie wodę i zbryla się). Składnikiem pudrów kosmetycznych jest mączka ryżowa, która ma mniejsze ziarna niż skrobia i dobrze przylega do skóry. Mączka z ziaren owsa stosowana jest przeciw egzemom, natomiast mączka z guarany — jako stabilizator emulsji. Zdyspergowana skrobia stosowana jest jako koemulgator i zagęszczacz. Preparaty zawierające skrobię tworzą na skórze film wiążący się z keratyną naskórka. Grupy hydroksylowe w skrobi mogą być estryfikowane kwasami nieorganicznymi (siarkowym, fosforowym) lub organicznymi, dając skrobię zmodyfikowaną. Skrobia stosowana jest jako składnik pudrów dekoracyjnych, cieni, róży, suchych szamponów, deodorantów. antyperspirantów, soli kąpielowych. podkładów w płynie i kremie. Skrobia zmodyfikowana ma dobre właściwości adhezyjne (przylegające) i kryjące. Ponadto nie zbryla się i daje efekt schłodzenia skóry.

Celuloza [(C^H^Os),,]. polisacharyd, w którym n przyjmuje wartość od kilkuset do 10000. Zbudowana jest z cząsteczek a-D-glukopiranozy, połączonych wiązaniem /3-glikozydowym. Jej nazwa zwyczajowa to błonnik. Celuloza jest składnikiem błony