8 (1134)

132 4. Kosmetyczna chemia organiczna

Estry inne

Bursztynian dibutylu, ester kwasu bursztynowego i alkoholu butylowego, występuje pod nazwą handlową Tabutrex. Jest to olej o t.w. 274,5°C stosowany jako repelent przeciwko mrówkom domowym. Podobne właściwości i zastosowanie ma ester benzylowy kwasu mlekowego.

o

COOC₄H₉

cooc₄h₉

Tabutrex

Rubriment, ester benzylowy kwasu nikotynowego, występuje również pod nazwą Pycaril. Zastosowany zewnętrznie wpływa na dokrwicnie skóry i wywołuje uczucie ciepła. Stosowany jest w preparatach na rozstępy skóry u kobiet w ciąży, w maściach na odmrożenia oraz w płynach do włosów (stymuluje ich wzrost).

Tenox PG, ester propylowy kwasu galusowego (Progalin P), ciało stałe o t.t. 150°C, słabo rozpuszcza się w wodzie, lepiej w etanolu. Stosowany jest jako przedwutleniacz fazy olejowej kosmetyków. Dopuszczalne jest jego stężenie 0,005-0,01%. Podobne właściwości i zastosowanie mają estry alkoholi zawierających 9-18 atomów węgla w cząsteczce, występujące pod nazwą Progalline.

Tenox PG

ftalan dimetylu

COOCI-T

COOCH₃

Ftalan dimetylu, Palatinol M, ciecz o t.w. 284°C, nierozpuszczalna w wodzie, rozpuszczalna w etanolu, eterze, chloroformie, jest repelentem, który chroni skórę przed komarami i muchami przez okres 6 godzin. Uwaga: działa drażniąco na błony śluzowe i oczy!

4.7.2. Mydła

Triestry gliceryny i wyższych kwasów tłuszczowych (tłuszcze roślinne i zwierzęce) są surowcem do otrzymywania mydeł w procesie zmydlania (hydrolizy) tłuszczów. Reakcję prowadzi się w' środowisku alkalicznym (NaOH, KOH, NH^aą), w którym powstające kwasy tłuszczowe reagują z zasadą, dając mydło — sól sodową, potasową, amonową lub inną wyższych kwasów tłuszczowych. Zmydlanie prowadzi się, ogrzewając stopiony tłuszcz z roztworem zasady. Na przykład pod wpływem zasady sodowej zachodzi reakcja