523 [1024x768]

534

KOLOIDY

dojrzymy poszczególnych cząstek koloidalnych w świetle przechodzącym, gdyż fale świetlne, ulegając na cząstkach koloidalnych jedynie ugięciu, praktycznie nie dają cienia. Dla przeprowadzenia badań optycznych roztworów koloidalnych należy posłużyć się tzw. ultramikroskopem (rys. 7.6), w którym obserwacje przeprowadza się pod kątem prostym do kierunku wiązki padającej.

obserwator

'•Ili

Żród|o V | V -    k w ta r

światła    układ optyczny    ^kok*^?

Rys. 7.6. Zasada obserwacji cząstek koloidalnych

Cząstki koloidalne obserwuje się jako punkty świetlne na ciemnym tle: wykonują one bezustanne ruchy Browna. Przez zliczenie n cząstek koloidalnych w jednostce objętości roztworu koloidalnego możemy znaleźć przybliżone rozmiary cząstek koloidalnych, w następujący sposób: oznaczmy masę suchej rozpuszczonej substancji koloidalnej przez m\ m = n- V- d gdzie: V—objętość jednej cząstki koloidalnej, zaś d—jej gęstość. Zatem:

V=-^m-_i    (7.38)

n • d

Jeżeli przyjąć, że cząstki koloidalne mają kształt kulisty, to:

V = J-«r’    (7.39)

Promień cząstki koloidalnej r otrzymujemy przez przyrównanie równań (7.38) i (7.39):

-l

3 m 4ndn

(7.40)

Należy wyraźnie podkreślić, że w ultramikroskopie nie obserwuje się ani kształtu ani żadnych szczegółów powierzchni cząstki koloidalnej. Ponieważ warunkiem zaobserwowania cząstki (jak to niedługo pokażemy) jest różnica we współczynnikach załamania światła pomiędzy substancją rozproszoną a ośrod-