6 (1577)

1 94 Ujęcie: technika zdjęciowa

5.31 Na tym ujęciu z Rudobrodego Kiirosawy szalona pacjentka z drugiego planu zdaje się oyć niepokojąco blisko swego lekarza...

5.33 W otwarciu filmu Rozmowa długi i powolny najazd Kamery budzi dużą niepewność, co co jego celu...

5.32 ... copóki następne ujęcie po cięciu nie ujawni nam, że dziewczyna jest tak naprawdę po drugiej stronie pokoju.

5.34 .. aż co momentu, w którym w końcu skupia się na •mimie i naszym protagoniście, ekspercie oc podsłuchów, Haryrn Caulu

Reżyser może wykorzystywać długość obiektywu w celu wywołania zaskoczenia, jak ma co miejsce w Rudobrodym (.Akahige) Kurosawy. Kiedy chora psychicznie pacjentka wchodzi do pokoju stażysty, ujęcie zza jego pleców, wykonane obiektywem długoogniskowym, sprawia, że pacjentka /daje się być bardzo blisko niego (5.31). Jednak kolejne ujęcie, z innego już ustawienia kamery, pokazuje, żc kobieta i lekarz stoją od siebie w pewnym oddaleniu, i że mężczyźnie nie zagraża żadne niebezpieczeństwo (5.32).

Istnieje też rodzaj obiektywu, który pozwala reżyserowi manipulować długością ogniskowej i zmieniać relacje perspektywiczne w ramach jednego ujęcia. Jesr to obiektyw zoom, czyli obiektyw

0    zmiennej ogniskowej, zwany też obiektywem z transfokatorem, umożliwiający płynną regulację długości ogniskowej. Obiektywy tego typu, początkowo projektowane na potrzeby fotografii lotniczej

1    zwiadowczej, stopniowo stawały się standardowym narzędziem wykorzystywanym w kronikach filmowych. Wtedy jednak nic używano jeszcze zoomu w trakcie kręcenia ujęcia. Najczęściej operator kamery najpierw ustawiał taką długość ogniskowej, jaka mu była potrzebna w danej chwili i dopiero zaczynał filmować. Zmiana nadeszła pod koniec lar 50.; kamery stały się lżejsze i łatwiejsze do noszenia,

„New York New York nakręciliśmy jedynie za pomocą obiektywów 32mm, cały film. Chcieliśmy w ten sposób oddać dawny styl kadrowania - damy. czyli z lat 1946-53". Martin Scorsese reżyser

co spowodowało, że zaczęto wykorzystywać możliwości transfokatora także w trakcie filmowania.

Od tego czasu zoom często był używany zamiast przesuwania kamery w przód i w tył. 1 chociaż w ujęciu z użyciem transfokatora mamy do czynienia z ruchomym kadrowaniem (zmieniają się parametry kadrowania), kamera stoi nieporuszona. W czasie pracy zoomu kamera pozostaje zatem w miejscu, natomiast obiektyw zwiększa lub zmniejsza długość ogniskowej. Ujęcie z użyciem

Wpływ długości ogniskowej na perspektywiczne właściwości obrazu świetnie widać na przykładzie abstrakcyjnego, eksperymentalnego filmu Erniego Cielna Serene Velocity. Widzimy pusty korytarz. Gehr nakręcił ten film za pomocą obiektywu zmiennoogniskowego, ale nie używał zoomu podczas kręcenia. Zamiast tego zmieniał długość ogniskowej między ujęciami. Jak sam wyjaśniał:

transfokatora daje na ekranie efekt powiększenia lub zmniejszenia filmowanego obiektu, a przestrzeń otaczająca ten obiekt raz jest widoczna, a raz pominięta, co możemy zobaczyć na ilustracjach 5.33 i 5.34 pochodzących z Rozmowy Francisa Forda Coppoli. Jak pokażemy później w naszej analizie filmu Długość fali Michaela Snowa, zoom może wytworzyć ciekawe, charakterystyczne zmiany w skali i głębi.

O *■

. Komponując kadry, opieram się zazwyczaj jedynie na dwóch rodzajach obiektywów: z bardzo szerokim kątem oraz największych teleobiektywach. Stosuję obiektywy szerokokątne, ponieważ kiedy chcę coś zobaczyć chcę to zobaczyć w całości i z taką ilością szczegółów jak to tylko możliwe Teleobiektywy natomiast wykorzystuję do zbliżeń, ponieważ uważam, że umożliwiają one prawdziwe „ spotkanie" z aktorem. Jeżeli sfotografujesz czyjąś twarz obiektywem z200mm ogniskową widzowe będą mieli wrażenie że aktor naprawdę przed nimi stoi. Tak więc lubię ekstrema. Nie interesuje mnie nic, co jest pomiędzy"

- JohnWoo reżyser

„Podzieliłem w obiektywie zoom długość ogniskowej w milimetrach na pół i poczynając od połowy, zacząłem rejestrować zmiany, wypływające z milimetrowych przesunięć (...). W tym czasie kamera

5.35 W filmie Serene Velocity ujęcia korytarza z teleobiektywu zostały zestawiore z ujęciami wykonanymi z tego samego miejsca obiektywem szerokokątnym.

5.36 W ujęciu otwierającym film Ludzie i \k my Hartleya widoczna na pierwszym panie poręcz, jak również mężczyzna w tle, są nieostrzy, co uwydatnia akcję dziejącą się pośrodku, na drugim planie, w pełnej ostrości.

5.37 Kadr z lilmu Agnós Vardy Bez dachu i praw (Sans toi ni loi).