21 (837)

224 Ujęcie: technika zdjęciowa

5.136 Kiedy Julien idzie ulicą drgający odraz kamery z ręki współgra z wyrazistą kolorystyką uzyskaną poprzez skopiowanie filmu wideo na taśmę 35 mm.

5.137 Pozorowana panorama w animowanym filmie Piotruś Pan rozpoczyna się. goy Piotruś i kapitan Hak znajdują się blisko masztu. Piotruś pod skakuje i rob zamach, by koonąć Haka...

5.138... po czym w następnym kadrze obaj znajdują się w locie, przesunięci w prawo wzgędem pierwszego kadru...

5.139 . a następnie przesuwają się jeszcze dalej, wzdłuż pokładu.

obiekty i postacie. Jazdy kamery i ujęcia z kranu pozwalają nam patrzeć na mijane przedmioty z ciągle zmieniającej się perspektywy. Kiedy kamera je okrąża, poszczególne obiekty wydają się bardziej przestrzenne i trójwymiarowe. Panoramy ukazują ciągłość przestrzeni praktycznie w każdej płaszczyźnie.

Ponadto jesteśmy skłonni uznawać ruch kamery za substytut naszego ruchu. Przecież przedmioty przed nami nie powiększają się ani nie kurczą, ro my się do nich zbliżamy lub od nich oddalamy. Oczywiście nie ulegamy tej iluzji całkowicie, zawsze pamiętamy, że jesteśmy w kinie i oglądamy film. Mimo to jednak trzeba przyznać, że ruch kamery dostarcza wielu przekonujących wskazówek świadczących o rym, że pozornie poruszamy się w przestrzeni. Te wskazówki są na tyle wyraźne, że twórcy często decydują się na zasugerowanie subiektywności prezentowanego ruchu -zazwyczaj jest to umotywowane narracyjnie i polega na pokazaniu nam świata oczami poruszającego

5.140 W filmie Wojna sk ■ yt ■: < >niezr ■ rej panoram e w córę od prawej strony, pokazującej tablicę z nazwą ulicy...

5.141 . w dalszym ciągu najazdu karnety następuje wyraźna panorama w górę od strony lewej.

5.142 . Iję ie z filmu Spojrzenie Odyseusza: widok / daleka na pomnik znajdujący się na barce..

---,
*****	J

5.143... powięks .m

się bohatera. Co za tym idzie, określone ruchy kamery mogą stać się dla nas ważną podpowiedzią wskazującą na to, że oglądamy ujęcie z czyjegoś punktu widzenia.

We współczesnej produkcji filmowej kamera nadal często porusza się na tzw. dolce, czyli specjalnym wózku. Do lat 70. dolkę zazwyczaj montowano na szynach i w ten sposób nagrywano ujęcia w ruchu. Jednak od kilku dekad popularne stało się inne proste w obsłudze urządzenie, opatentowane jako Steadicam. Jest to stabilizator kamery do zdjęć z ręki, składający się ze specjalnej kamizelki i dokładnie wyważonego ramienia likwidującego drgania. Kamera zostaje przymocowana do kamizelki noszonej przez operatora klamrą, dzięki czemu może z nią bez problemu chodzić, wykorzystując do kadrowania jedynie minimalne ruchy rąk, jednocześnie oglądając rejestrowany obraz na doczepionym do ramienia Stcadicamu małym monitorze. Ostrość natomiast reguluje drugi operator za pomocą zdalnego sterowania. Mechanizm utrzymujący równowagę pozwala na nakręcanie z pomocą Stcadicamu płynnych ujęć w ruchu. Dzięki temu można uzyskać niezakłócone drganiami nagranie aktorów wspinających się po schodach, wchodzących do pokoju czy jeżdżących na rowerze lub motorze (5.131, 5.132). W ostatnich latach reżyserzy wykorzystują na planie Steadicam jako dodatek i uzupełnienie dla głównej kamery, nagrywając za jego pomocą ujęcia w ruchu, które następnie zostają pocięte i wmontowane w dłuższe sekwencje. Niektórzy reżyserzy wykorzystali Steadicam do stworzenia złożonych ruchomych ujęć trwających po kilka minut i przemierzających różne przestrzenie, jak to możemy zaobserwować na początku filmów Fajerwerki próżności ( The Bonfire oj the Vanitieś) Briana De Palmy oraz Boogie Nights Paula Thomasa Andersona (Steadicam „w akcji" można zobaczyć na ilustracji 5.206).

Zdarza się też, że twórca wcale nie chce osiągnąć płynnego ruchu kamery i woli drgający, nierówny obraz. Taki efekt uzyskuje się zwykle filmując z ręki. Oznacza to, że kamera nie jest umieszczona na statywie ani na dolce, a operator trzyma ją bez użycia sprzętu stabilizującego obraz (5.133). Zdjęcia z ręki stały się popularne pod koniec lat 50., wraz z rozwojem cinerna-ueriie, jednego z nurtów kina dokumentalnego. Jeden z najsłynniejszych travellingów z ręki pochodzi z filmu Fruńmy, w którym operator szedł za Johnem F. Kcnncdym przez falujący tłum, cały czas trzymając kamerę nad głową (5.134).

Ujęcia z ręki można spotkać także w wielu filmach fabularnych. Ponieważ ta technika początkowo była stosowana tylko w dokumentach, wykorzystanie jej w fabule wzmacnia poczucie autentyczności i nadaje filmowi pseudodokumentalny charakter. Przykładem może być film Blair Witcb Project. Kamera z ręki często wykorzystywana jest także do zasugerowania subiektywnego punktu widzenia (5.135). Poza tym tego typu ujęcia intensyfikują poczucie gwałtowności ruchu, jakby akcja była chwytana w locie. Harmony Korinę nakręcił film Juli en Donkey-Boy za pomocą lekkich kamer mini-DV, dzięki czemu mógł wiarygodnie sportretować Juliena włóczącego się po okolicy (5.136).

Co ciekawe, ujęcie w ruchu można pozorować także za pomocą statycznej kamery. W filmach animowanych kamera pozostaje cały czas w tej samej pozycji, ale dzięki rejestrowaniu każdej klatki z osobna, kadr po kadrze, można uzyskać efekt ruchu kamery (5.137-5.139). Podobny rezultat można osiągnąć fotografując nieruchomy obrazek lub zatrzymany kadr filmu i stopniowo powiększając lub