84 85 (6)

ggf Mltdiynuodo** otoczenie przedsiębiorstw jako _w^pó\ uwarunkowań nwutetlnm

2.6. Otoczenie technologiczne

Międzynarodowe otoczenie technologiczne (techniczne) można roa, z jednej strony jako poziom rozwoju technologicznego (i technologii nej branży) oraz tzw. kultury technicznej poszczególnych rynków zagrs nych, z drugiej zaś —jako tendencje w zakresie rozwoju technologiczny' równo te dotyczące produkcji w branży, w której działa dam- przed siębj^’ jak i zachodzące w dziedzinach związanych z prowudzemcm mariutiiJw iynkach zagranicznych, dziedzinach wspomagających czy infrastnjkturjjJ.; (jak transport, energetyka czy komunikowanie się).

Mówiąc najogólniej, atrakcyjność rynku zagranicznego dla danegohS siębiorstwa niekoniecznie musi iść w parze z najwyższym poziomem roj^' technologicznego tego rynku. Istotniejszy jest raczej stopień zbieżności iy| nego poziomu rozwoju w tym względzie oraz przewidywanych zmian 2 ęjjX strategicznymi, zasobami i umiejętnościami przedsiębiorstwa.

Poziom rozwoju technologicznego określonego rynku wyznacza zapinr^' wanie na dobra oraz usługi na tym rynku, zarówno ze strony konsumentów’^ i nabywców instytucjonalnych. Może się on przejawiać: poziomem wykształcaj* (także stopniem analfabetyzmu), przeciętnym wyposażeniem gospodarstw wyeh np. w komputery, a także umiejętnościami posługiwania się okreiloąfi urządzeniami, możliwościami naprawy sprzętu (umiejętności własne, dostępy odpowiednich narzędzi, rozwój usług naprawczych). Oznacza to np . w fur kach stosunkowo słabiej rozwiniętych pod tym względem należy oierovyaĆQ^B ny i urządzenia dostosowane do tradycyjnych technologii (np. mniej zautorij^, zowane) lub dobra trwałej konsumpcji w uproszczonych wersjach, bez niektóry funkcji — bardziej nowoczesnych, ale wymagających umiejętności tecłjnicznjS albo produkty trwalsze i bardziej niezawodne. Często takiej sytuacji lowarątf niedostatki rozwoju miejscowej infrastruktury. Przykładowo, jeśli w danym większość społeczeństwa ma dostęp wyłącznie do jednego miejscowego karata» lewizji, emitującego programy czarno-białe, można oferować tani wyłącznie ir, wizory do takiego odbioru. Jeśli stopień elektryfikacji kraju jest niski, to um* nione będzie przeznaczenie dla takiego rynku produktów o n.i|>ędzie ręcmytyjfl mechanicznym, zamiast produktów elektiycznych spełniających analogie®. funkcje. Należy przy tym śledzić postęp technologiczny i dynamikę przetną w umiejętnościach technicznych lokalnego rynku, aby nióc elastycznie reagpmj na zachodzące zmiany.

73    .    .

W tym kontekście mówri się ukże o tzwr. technologii konsumpcji (por. S.P. Douglas. C S. Cwig, (ic| Mmrktting Sirougr, jw . s. 60).

⁷⁴    Jeśli chodzi o wyfcszukcnie. to jako jeden ze wskaźników zaawansowani* icchnologlizne^i dam?* łeczeństwu podaje się liczbę doktorów nauk technicznych w stosunku do liczby ludności (por S.P DottjjkO 0*ig, Globu! Morktung Strmttgr. jw.. s. 60); jest to zarazem czynnik demograficzny.

W zasadzie im wyższy jest poziom PKB na głowę, tym wyższy poziom technologiczny danego kraju, zwłaszcza że zazwyczaj idzie to w parze z wyższy* mi wydatkami na prace badawczo-rozwojowe (zarówno ze strony przedsiębiorstw, jak i z budżetu państwa, a także w ramach współpracy międzynarodowej), nie tylko w wyrażeniu bezwzględnym, lecz także odnośnie do ich udziału w PKB. Jednocześnie jednak, jak zauważają analitycy międzynarodowego otoczenia technologicznego, w niektórych krajach o ogólnie niskim zaawansowaniu technologicznym istnieją branże o wysokim poziomie technologicznym, silnie innowacyjne (możliwe są też sytuacje odwrotne — istnienie dziedzin zacofanych w ogólnie wysoko rozwiniętym pod względem technologicznym kraju). Takie zjawisko określa się jako dualizm technologiczny¹*. Jest on zazwyczaj skutkiem selektywnej polityki gospodarczej miejscowego rządu.

Ponadto, od poziomu technologicznego rynków zagranicznych zależą możliwości wejścia przedsiębiorstw na te rynki z zastosowaniem różnych form kontraktowych (jak franchising czy joint venture), polegających na współpracy (produkcyjnej, usługowej, marketingowej) z miejscowymi partnerami, oraz inwestycje bezpośrednie w produkcję na danym rynku, a więc dostępność zasobów ludzkich o odpowiednich kwalifikacjach itd.

Międzynarodowe tendencje technologiczne wywierają różnoraki wpływ na działania marketingowe przedsiębiorstw. Wdrażanie nowych technologii oznacza pojawianie się nowych produktów, a postęp techniczny w danej branży przyczynia się zazwyczaj do skracania czasu między wynalazkiem a jego wprowadzeniem do produkcji, a także zdynamizowania cyklu życia produktu (przedsiębiorstwa wykorzystują technologiczne możliwości do budowania swojej przewagi konkurencyjnej⁷⁶). Jednocześnie, koszty badań i wdrażania innowacji w wielu branżach (np. farmaceutycznej, biotechnologicznej, motoryzacyjnej) są bardzo wysokie, często rosnące; może to stanowić barierę wejścia dla nowych przedsiębiorstw i bywa impulsem dla międzynarodowych porozumień kooperacyjnych. Coraz większa jest tzw. masa krytyczna, czyli poziom nakładów zapewniający przedsiębiorstwu „ciągłość odzyskiwania kosztów z otoczenia handlowego⁷⁷",

Tendencje w zakresie technologii wpływają na przebieg tzw. międzynarodowego cyklu życia produktu, obejmującego zarówno tempo wprowadzania nowosu na kolejne rynki zagraniczne, jak i przenoszenie produkcji na tynki trzecie, jako działanie alternatywne wobec eksportu, np. drogą sprzedaży li-

1

* I).A. Bali, W.H. McCulloch, hitenuitionał Business: 7Tu CknUengt ojGlobal Conipetitian, lrwin McCraw-•H«U. P<|s|nn 1999, Si 374.

K ponfiirq, M. Gorynia, E. Najlepszy, J. Schroeder. Strategie przedsiębiorstw w biznesie mtfdrynerodowym. Wydawnictwo AE, Poznań 2000, s, 97.

ⁿ H I Aruoff. Zurzyikimie sfmtćgicaie, PWE, Warszawa 1985, s. 69.