anna paszkowska rogacz stronah 69

5. Planowanie karier/

1. kompromis pomiędzy alternatywnymi wyborami zawodowymi (np. decyzja, które alternatywy są najbliższe ideału);

2. kompromis dotyczący znaczenia poszczególnych aspektów (np. decyzja o tym. jak wiele i jakiego rodzaju informacji należy zdobyć do podjęcia decyzji);

3. kompromis dotyczący preferencji w ramach jednego aspektu (np. otwartość luh gotowość do zmiany poprzednio przyjętego kierunku).

Itamar Gati twierdzi, że wybór zawodu rzadko sprowadza się do znalezienia pojedynczego, dominującego zawodu - najczęściej dochodzi do kompromisu pomiędzy różnymi aspektami wyboru.

Badacze (Gati, Krausz i Osipow, 1996) podkreślają również fakt, że brak decyzji może wynikać z bardzo wielu przyczyn. Zaproponowali oni klasyfikację typowych przyczyn utrudniających proces decy-zyjny w sytuacji wyboru szkoły i zawodu.

1. Przyczyny poprzedzające proces podejmowania decyzji określane jako brak gotowości do podejmowania decyzji. Zaliczył do nich: 3 niechęć i brak motywacji;

3 cechę jednostki, jaką jest niezdolność do podejmowania decyzji

(„niedecyzyjność”); _t -

3 nieracjonalne przekonania, np. przesady.

2. Przyczyny działające w czasie procesu podejmowania decyzji, w tym:

A. Brak informacji o

B istocie procesu podejmowania decyzji,

S sobie samym,

EJ zawodach,

S sposobach zdobywania informacji.

3. Informacje niespójne z powodu Si braku realizmu,

23 wywoływania konfliktu wewnętrznego,

3 wywoływania konfliktu z otoczeniem.

Tak długa lista zagrożeń mogłaby sugerować fakt małej pewności decyzji zawodowych młodzieży. Badania polskie wykazały jednak (Czerwińska-Jasiewicz, 1997), że pewność decyzji młodych ludzi jest

Ó8

5.2. Umiejętność podejmowania decyzji

stosunkowo duża i to niezależnie od ich wieku. Wraz z wiekiem jednak rośnie autonomiczność decyzji i ich niezależność od wpływu rodziców.

Istotnym czynnikiem wpływającym na proces podejmowania decyzji są cechy jednostki, one bowiem składają się na indywidualny styl podejmowania decyzji. Alan J. Rowe i James D. Boulgarides (1994) wyróżnili cztery odmienne sposoby indywidualnego podejmowania decyzji. Pierwszym kryterium różnicującym jest sposób myślenia ludzi. Niektórzy są logiczni i racjonalni. Niektórzy zaś intuicyjni i twórczy. Drugie kryterium dotyczy tolerowania wieloznaczności przez daną osobę. Niektórzy odczuwają silną potrzebę minimalizowania niejednoznaczności informacji, inni potrafią jednocześnie przetwarzać wiele myśli. Kiedy naniesie się te dwa wymiary na wykres, otrzymuje się cztery style podejmowania decyzji: ta dyrektywny,

32 analityczny,

33 koncepcyjny,

a behawiorystyczny.

Ludzi reprezentujących dyrektywny styl podejmowania decyzji cechuje niska tolerancja wobec niejednoznaczności; dążą oni do racjonalności; są sprawni i logiczni. Jednakże troska o sprawność prowadzi do podejmowania decyzji przy dysponowaniu minimalną ilością informacji i do oceniania niewielu możliwości. Ludzie typu dyrektywnego szybko podejmują decyzję i skupiają uwagę na najbliższej przyszłości.

Ludzi reprezentujących analityczny styl cechuje znacznie większa tolerancja wobec niejednoznaczności niż decydentów typu dyrektywnego. Pragną większej ilości informacji i rozważają większą liczbę możliwości niż ci ostatni. Ludzi analitycznych najtrafniej można określić jako decydentów rozważnych, umiejących sobie radzić z nowymi sytuacjami albo się do nich dostosowywać.

Ludzie reprezentujący koncepcyjny styl mają bardzo szerokie spojrzenie i rozważają wiele możliwości. Skupiają uwagę na długich okresach i potrafią wyszukiwać twórcze rozwiązania problemów.

Ludzie reprezentujący behawiorystyczny styl to decydenci,