BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (109)

208 Kapitały (fundusze)

• w celu umorzenia.

Akcje i udziały własne wycenia się w wartości nominalnej i wykazuje się w kapitale własnym jako wielkość ujemną.

2.5. Kapitał (fundusz) zapasowy

Bardzo ważnym składnikiem kapitału własnego jest kapitał zapasowy. Jest to bowiem ten rodzaj kapitału, który jednostka osiągnęła w trakcie swej dzia- j łalności, głównie z podziału zysku, dzięki odpowiednio prowadzonej polity. ce dywidend. Kapitał zapasowy jest przeznaczony na finansowanie aktywów I trwałych.

Kapitał zapasowy pełni funkcję ochronną w stosunku do kapitału zakładowego. Najczęściej rekompensuje spadek wartości kapitału zakładowego, który rzadko podwyższany trad swoją wartość w czasie. Jeżeli jednostka jest dochodowa i i prowadzi odpowiednią politykę dywidend, to kapitał zapasowy z reguły rośnie I i z czasem może znacznie przewyższać kapitał zakładowy.

Tworzenie kapitału zapasowego nie jest we wszystkich jednostką | Obowiązek obowiązkowe. Obowiązek tworzenia tego kapitału może występowad kapitału    ^w następujących jednostkach:

zapasowego • w spółce akcyjnej - na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych oraz statutu spółki. Zgodnie z art. 396 K.s.h. na kapitał zapasowy należy przeznaczyć 8% zysku netto, dopóki kapitał ten nie osiągnie jednej trzeciej wartości kapitału zakładowego. Jeżeli wysokość tę spółka osiągnie, dalszy odpis zysku może regulować statut spółki,

•    w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością o tworzeniu kapitału zapasowego rozstrzyga umowa spółki,

•    w przedsiębiorstwach państwowych kapitał ten tworzy się na podstawie I przepisów o gospodarce finansowej przedsiębiorstw. Jest on określony jako fundusz przedsiębiorstwa,

•    w spółdzielniach kapitał zapasowy jest określany mianem funduszu zasobowego i jest tworzony na podstawie przepisów prawa spółdzielczego,

•    w samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej kapitał zapaso-wy jest tworzony w formie funduszu zakładu.

Spółki osobowe i osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą we własnym imieniu i na własny rachunek nie mają obowiązku tworzenia kapitału zapasowego. Nie oznacza to jednak, że nie mogą go tworzyć. O tworzeniu tego kapitału decydują właściciele (wspólnicy) tych jednostek.

Kapitał zapasowy jest tworzony z tytułu:    fc*64ta

, podziału zysku netto,    lufUtta

. emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej w spółkach akcyj- *»*««>"»««p nych,

•    obejmowania udziałów powyżej ich wartości nominalnej w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,

•    dopłat akcjonariuszy i udziałowców,

•    obniżenia kapitału zakładowego,

•    przeniesienia kapitału rezerwowego z aktualizacji wyceny z tytułu zbycia lub likwidacji uprzednio zaktualizowanych środków trwałych.

Kapitał zapasowy może być przeznaczony na:

• pokrycie straty bilansowej,    rmamcunkt

• zwrot ewentualnych dopłat do kapitału,    kapitała

• umorzenie udziałów lub akcji,    npmmtp

•    wypłatę dywidendy,

•    podwyższenie kapitału zakładowego (art. 260 K.s.h),

•    pokrycie kosztów niepowodujących zwiększenia aktywów spółki tnp. negatywny wynik prac rozwojowych).

O użyciu kapitału zakładowego rozstrzyga walne zgromadzenie akcjonariuszy (wspólników). Jednak część kapitału zapasowego w wysokości jednej trzeciej kapitału zakładowego w przypadku spółek akcyjnych można użyć jedynie na pokrycie straty bilansowej wykazanej w sprawozdaniu finansowym.

2.6. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

Urzędowa

aktualizacja

wyceny

środków

trwałych

Szczególnym rodzajem kapitału własnego jest kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny. Kapitał został pierwotnie utworzony w związku z urzędową aktualizacją wyceny środków trwałych, jaką dokonano na 1 stycznia 1995 roku. Obowiązek jego tworzenia mają wszystkie jednostki zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości.

Istota urzędowej aktualizacji środków trwałych polega na tym, że zarówno ich wartość początkowa, jak i dotychczas dokonane odpisy umorzeniowe podlegają aktualizacji wyceny, czyli zwiększeniu wartości za pomocą odpowiednich wskaźników przeliczeniowych.

Aktualizacja wartości może mieć miejsce w wypadku:

• zarządzenia Ministra Finansów w sytuacji, kiedy wartość księgowa poszczególnych grup środków trwałych znacznie odbiega od ich wartości rynkowej.