BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (143)

NMwrntowi' hknuu h octait synrnjl imijt\tkowcJ I finansowy i>netlĄ'l>lor.\t\_Va

Krjlerlum oparte na kryterium własności kapitałów. Podział kapitałów według »analizie ^ ^,cnum '^v^^asn0*^c' informuje o poziomie sfinansowania majątku kapj. kaplthlów ^,a*^cm "hsnym i kapitałami obcymi. Dlatego do podstawowych wskaż-mków struktury własnościowej kapitałów należy wskaźnik udziału kapj. tału własnego i kapitałów obcych w kapitale całkowitym. Wskaźniki te oblicza się następująco:

Wskaźnik udziału m	kapitał własny x 100
kapitału własnego	kapitał) całkowite
Wskaźnik udziału _	kapitały obce x 100
kapitałów obcych	kapitały całkowite

Wskaźnik udziału kapitału własnego w kapitałach całkowitych wyraża stopień samofinansowania przedsiębiorstwa. Natomiast wskaźnik udziału kapitałów obcych informuje o rozmiarach zadłużenia przedsiębiorstwa i sygnalizuje jednocześnie o ryzyku związanym z zaciągnięciem długów. Pomiędzy tymi wskaźnikami powinna być zachowana właściwa relacja, która niestety nie ma charakteru uniwersalnego w odniesieniu do wszystkich przedsiębiorstw, a zależy od wielu indywidualnych czynników wewnętrznych konkretnego przedsiębiorstwa oraz od czynników zewnętrznych. Dlatego trudno jest jednoznacznie określić, ile powinno być w przedsiębiorstwie kapitału własnego, a ile kapitałów obcych.

Wysoki udział kapitału własnego w ogólnej sumie kapitałów, jak już stwierdzono, świadczy o mocnych podstawach finansowych przedsiębiorstwa orażo jego niezależności od kapitałów obcych. Daje wierzycielom poczucie pewności odzyskania swoich pieniędzy na wypadek niepowodzenia przedsiębiorstwa. Im większy jest udział kapitału własnego, tym lepiej są chronieni wierzyciele przed poniesieniem strat. Straty są bowiem w pierwszej kolejności pokrywane z kapitału własnego. Jeżeli przy wysokim udziale kapitału własnego przedsiębiorstwo osiąga również zadowalający zysk, to jego sytuację kapitałową należy uznać za całkowicie poprawną.

Uzupełnieniem wskaźnika udziału kapitału własnego w ogólnej sumie kapitałów jest wskaźnik udziału kapitałów obcych. Wskaźnik ten, jak już podkreślono, informuje o poziomie ogólnego zadłużenia przedsiębiorstwa. Należy podkreślić, iż występowanie w przedsiębiorstwie kapitału obcego nie jest zjawiskiem negatywnym, wręcz przeciwnie - jest zjawiskiem koniecznym, ponieważ może przysporzyć przedsiębiorstwu określonych korzyści polegających na przejmowaniu przez właścicieli przedsiębiorstwa zysku wypracowanego przez kapitał obcy, co prowadzi do wzrostu rentowności kapitału własnego. Jednakże zbyt wysoki

poziom wskaźnika udziału kapitałów obcych może byt dla ptzedsięhiotslwa niebezpieczny. Dlatego problem struktury kapitałów sprowadza się do znalezienia pewnego kompromisu pomiędzy wyższymi zyskami właścicieli, wyni- Optymalna kojącymi z wykorzystania kapitałów obcych do finansowania działalno-ści przedsiębiorstwa, a wzrostem ryzyka. Najogólniej można stwierdzić, ° że optymalna struktura kapitałów jest to taka struktura, przy której uzyskuje się maksymalne korzyści z wykorzystania kapitałów obcych przy nłeprzc-kraczającym poziomie ryzyka*.

Uzupełnieniem wskaźników struktury własnościowej kapitałów są wskaźniki relacji. Najszersze zastosowanie w tym zakresie znalazły dwa naslępująpe wskaźniki:

Wskaźnik relacji kapitałów kapitały obce

Wskaźnik relacji kapitału kapitał własny własnego do kapitałów obcych * kapitały obce

Wskaźnik relacji kapitałów obcych do kapitału własnego informuje o skali zaangażowania obcych źródeł finansowania w stosunku do źródeł własnych. Ponieważ w strukturze kapitałów większości przedsiębiorstw przeważają kapitały obce, wskaźnik ten oznacza, ile razy kapitały obce są większe od kapitału własnego. Wskaźnik ten jest ważną rmatą wysokości zadłużenia przedsiębiorstwa.

Drugi z wymienionych wskaźników jest miarą skali samofinansowania przedsiębiorstwa. Wysoki poziom kapitału własnego jest gwarancją stabilnych podstaw finansowych przedsiębiorstwa i jego dużej niezależności od obcych źródeł finansowania. Jednak wysoki poziom bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstwa nie musi być zawsze korzystny z punktu widzenia rentowności. Dlatego należy dążyć do ukształtowania wskaźnika samofinansowania na takim poziomie, aby nie zagrażał on bezpieczeństwu finansowemu przedsiębiorstwa i byt jednocześnie korzystny z punktu widzenia rentowności.

Wskaźniki charakteryzujące strukturę własnościową kapitałów badanych przedsiębiorstw przedstawiono w tabeli 6.13.

¹ Por. T. Dudycz, Analiza finansowi. Wydawnictwo Akademii Ekonomiczne) we Wrocławiu, Wrocław 1999, s. 35; W. Bień, Optymalizacja struktury kapitałów przedsiębiorstwa, „Rachunkowość 1995”, nr 9, s. 445-449.