BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (140)

266

Itykomstaiiic bilamiu w urnie sytuacji majątkowej i finansowej ^

sowanin innych kryleriów podziału. Ze względu na rozmiary opracować żerny jedynie na podstawowy podział zapasów i należności handlowych Wielkość i rodzaj poszczególnych zapasów są w dużym stopniu charaktcm przedsiębiorstwa. W przedsiębiorstwach handlowych najwj?⁶ 0ę| rolę odgrywają zapasy towarów. Z kolei w przedsiębiorstwach pr^T^ upaiów istotnym składnikiem zapasów są zapasy materiałów oraz zap^*¹% duktów gotowych. Należy podkreślić, że przedsiębiorstwa produif mają z reguły bardziej rozbudowaną strukturę zapasów niż przedsiębiorstw dlowe. Oprócz zapasów materiałów i produktów gotowych posiadają zapasy produkcji w toku, a niekiedy również zapasy towarów.

Analiza struktury zapasów polega na rozpatrzeniu wskaźników pr_0cei)( go udziału poszczególnych rodzajów zapasów wykazanych w bilansie na okresu sprawozdawczego i porównanie ich z wskaźnikami poprzedniego ₀J^lec sprawozdawczego. Przykład wielkości zapasów zaczerpniętych z danych bil ¹¹ przedsiębiorstwa produkcyjnego oraz obliczonych na tej podstawie wskaźnik struktury, dla dwóch okresów sprawozdawczych ujęto w tabeli 6.9.    *

Tabela 6.9. Wielkość, struktura i zmiany poszczególnych rodzajów zapasów

Wyszczególnienie	Stan na koniec		Stan na koniec
	poprzedniego okresu		bieżącego okresu		Zmiany
	wzl	w %	wzl	w %
Materiały	947603	26,4	1 036552	29,7	+ 88949
Półprodukty i produkty w toku	724067	20,2	942253	27,0	+218186
Produkty gotowe	1916216	53,4	1 510796	43,3	-405420
Razem	3587886	100,0	3489601	100,0	-98285"

Jak wynika z danych liczbowych tabeli 6.9, ogólna wielkość zapasów na ko nieć bieżącego okresu obniżyła się o 98 285 zł w porównaniu ze stanem na ko nieć poprzedniego okresu, czyli o 2,7%. Zmiany te nie są jednakowe w poszczę gólnych składnikach zapasów. Na koniec bieżącego okresu wzrosła wielkość za pasów materiałów, półproduktów i produktów w toku, a obniżyła się wielkość za pasów produktów gotowych. Powyższe zmiany można uznać za korzystne.

Zmiany w wielkości poszczególnych rodzajów zapasów wpłynęły na wskaż niki struktury zapasów. Na koniec bieżącego okresu wzrósł udział procentowy za pasów materiałów oraz półproduktów i produktów w toku, a zdecydowanemu ob niżeniu (10,1 punkta procentowego) uległ udział procentowy zapasów produktów gotowych. Wynika z tego, że przedsiębiorstwo w bieżącym okresie bardziej za-

bezpicczało ciągłość produkcji, niż sprzedaż produktów gotowych, bo zapasy te uległy istotnemu obniżeniu, chociaż ich poziom jest nadal stosunkowo wysoki.

Analizę struktury zapasów można rozpatrzyć w dłuższym horyzoncie czasowym (3—5 lat). Dane liczbowe dłuższego okresu pozwalają na ustalenie tendencji zmian w wielkości i strukturze zapasów.

Ważnym składnikiem majątku obrotowego przedsiębiorstwa są na- Analiza leżnoścl z tytułu sprzedaży⁷. Szczególna rola tych należności występu- należności je w przedsiębiorstwach handlowych, w których na należności z tytułu sprzedaży towarów przypada niekiedy od 30 do 50% majątku obrotowego.

Udział należności z tytułu sprzedaży w aktywach obrotowych ustała się za pomocą następującego wskaźnika:

Wskaźnik udziału należności z tytułu _ należności z tytułu sprzedaży sprzedaży w aktywach obrotowych ~    aktywa obrotowe

Należności z tytułu sprzedaży są wynikiem odroczenia zapłaty za dostarczone odbiorcy towary lub usługi. Powstanie należności wyprzedza dopływ środków pieniężnych do przedsiębiorstwa. Należności są więc formą kredytu kupieckiego, który ma prowadzić do zwiększenia rozmiarów sprzedaży. Dlatego oprócz bezwzględnych wielkości należności z tytułu sprzedaży ważne są ich zmiany w czasie, zwłaszcza na tle zmian rozmiarów sprzedaży. W tym celu oblicza się dynamikę należności i porównuje się ją z dynamiką sprzedaży, za pomocą następujących wskaźników:

Wskaźnik dynamiki należności z tytułu sprzedaży rozpatrywanego okresu s 100 należności z tytułu sprzedaży    należności z tytułu sprzedaży poprzedniego okresu

Wskaźnik dynamiki należności z tytułu sprzedaży Wskaźnik dynamiki przychodów ze sprzedaży

Jeżeli wskaźnik dynamiki należności wyprzedza wskaźnik dynamiki sprzedaży, fakt ten świadczy o zwiększonym zakresie kredytowania odbiorców. _A Wówczas na jednostkę sprzedaży przypada odpowiednio większa ilość dynamiki należności. Jeżeli przedsiębiorstwo uzna, że taka polityka kredytowania należności odbiorców przyczyni się w przyszłości do wzrostu wielkości sprzedaży, to sytuację tę można uznać za poprawną. Należy jednak podkreślić, że wzrost należności nie musi prowadzić do zwiększenia wielkości sprzedaży, lecz może być

W bilansie należności te występują pod nazwą należności z tytułu dostaw i usług.