BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (43)

—-------__ Aktywu tnv_a/g

<ci nrret '"'f ^ks,^8°'^ve8° zapisu dotyczącego trwałej utraty warto,

sci przez Środki trwałe odnosi się tylko do tych Środków, których wartość nie był, uprzednio aktualizowana na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów. Gdy-by jednak taki przypadek miał miejsce, to wówczas równowartość odpisu aktuali. żującego wartość środka trwałego powinna skorygować poprzedni zapis, a ewcu-tualna nadwyżka odpisu aktualizującego powinna obciążyć pozostałe koszty operacyjne. A zatem zapisy księgowe dotyczące takiego przypadku będą się charakteryzowały następującymi powiązaniami między kontami z tytułu korekty uprzednio urzędowego podwyższenia wartości:

• korekta uprzednio dokonanego odpisu aktualizującego na podstawie decyzji urzędowych (do wysokości tego odpisu)

Wn konto Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny Ma konto Umorzenie środków trwałych • odniesienie nadwyżki trwałej utraty wartości, tj. kwoty przekraczającej wartość powyższej korekty Wn konto Pozostałe koszty operacyjne Ma konto Odpisy aktualizujące wartość środków trwałych.

Jeżeli ustaną przyczyny, z powodu których dokonano odpisu aktualizujące-go wartość środków trwałych, w tym również z tytułu trwałej utraty wartości, to wówczas równowartość całości lub odpowiedniej części uprzednio dokonane* go odpisu aktualizującego zwiększa wartość danego składnika środków trwałych i podlega zaliczeniu do pozostałych przychodów operacyjnych, bądź w przypadku uprzedniej urzędowej aktualizacji jest odnoszona na dobro kapitału (funduszu)

z aktualizacji wyceny.

Sytuację tę odzwierciedlają następujące zapisy księgowe:

1) przywrócenie zaktualizowanej (umniejszonej) wartości środkowi trwałemu w wyniku zaksięgowania trwałej utraty jego wartości, a uprzednio nieaktualizo-wanej na mocy decyzji urzędowych:

Wn konto Odpisy aktualizujące wartość środków trwałych Ma konto Pozostałe przychody operacyjne 2) przywrócenie zaktualizowanej (umniejszonej) wartości środkowi trwałemu w wyniku zaksięgowania trwałej utraty jego wartości, uprzednio zaktualizowanej na mocy urzędowych decyzji:

• do wysokości skutków uprzednio dokonanej aktualizacji:

Wn konto Umorzenie środków trwałych

Ma konto Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

• kwota nadwyżki przywrócenia wartości nad korektą równowartości urzędowej aktualizacji:

Wn konto Odpisy aktualizujące wartość środków trwałych Ma konto Pozostałe przychody operacyjne.

Ujmując w księgach rachunkowych skutki trwałej utraty wartości przez środki trwałe, należy zdać sobie sprawę z tego, że przepisy podatkowe nie uwzględniają takiego samego podejścia do kwestii odpisów aktualizacyjnych. Przepisy te zobowiązują jedynie przedsiębiorstwo do zaprzestania amortyzacji środków trwałych nie używanych na skutek zaniechania działalności, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu tego zaniechania.

Omawiane dotychczas przypadki zwiększenia stanu i wartości środków trwałych (np. w wyniku przyjęcia ich do używania w efekcie zakupu lub wytworzenia we własnym zakresie) bądź tylko wartości (w wyniku jej aktualizacji) lub zmniejszenia wartości środków trwałych (w wyniku ich zużycia bądź trwałej utraty wartości) nie są jedynymi przypadkami zmian.

W każdym przedsiębiorstwie zwiększenia stanu mogą być również spowodowane m.in.:

a) przyjęciem do używania środków trwałych w formie darowizny, co ma swoje odzwierciedlenie w powiązaniu z kontem Rozliczenie międzyokresowe przychodów,

b) przyjęcie do używania środków trwałych na podstawie umów o leasing finansowy, co ma swoje odzwierciedlenie m.in. na koncie Zobowiązania długoterminowe,

c) przyjęcie do używania środków trwałych w formie wkładu niepieniężnego w zamian za akcję lub udziały, co ma swoje odzwierciedlenie na koncie Kapitał zakładowy.

Natomiast zmniejszenia stanu i wartości środków trwałych mogą być m.in. spowodowane:

a) darowizną, co będzie miało swoje odzwierciedlenie w obciążeniu wartością księgową netto darowanych środków trwałych konta Pozostałe koszty operacyjne,

b) sprzedażą lub likwidacją, co będzie miało swoje odzwierciedlenie w obciążeniu wartością księgową netto sprzedanych lub likwidowanych obiektów konta:

• Wartość księgowa netto sprzedanych aktywów nięfinansowych (w przypadku sprzedaży),

• Pozostałe koszty operacyjne w przypadku likwidacji ze względów ekonomicznych,

• Straty nadzwyczajne w przypadku likwidacji ze względów losowych (gdy obiekt nie był ubezpieczony),

• Środki trwałe z budowie, gdy likwidacja jest związana z przygotowaniem terenu pod przyszłą zabudowę.

c) Rozliczenia niedoborów, co będzie miało miejsce w przypadku ujawnienia niedoboru środka trwałego.

Przedstawione zmiany są w ścisłym związku z prezentacją środków trwałych w bilansie. Zgodnie z obowiązującymi w naszym prawie bilansowym zasadami środki trwałe w bilansie wycenia się w wartości księgowej netto. Powiązanie bilansu z kontami dotyczącymi środków trwałych przedstawia schemat 3.