BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (34)

60

"■    --—---------Aktywu irw_a/_e

Dokonując wyceny środków trwałych należy uwzględnić dwa warunki:

•    ^żrodło Pochodzenia tego składnika aktywów (np. zakup, wytworzenie w_e własnym zakresie, otrzymanie w formie wkładu niepieniężnego na poczet objęcia akcji lub udziałów, darowizna),

•    moment wyceny (tzn. w momencie przyjęcia do używania lub w dniu bilansowym).

Środki trwałe w momencie przeznaczenia ich do używania ujmuje się w księgach rachunkowych w wartości początkowej._

Za wartość początkową środków trwałych uważa się w przypadku:

Mierniki

wyceny

wartości

początkowej

środka

trwałego

•    odpłatnego nabycia - cenę ich nabycia,

•    wytworzenia we własnym zakresie - koszt ich wytworzenia,

•    nabycia w drodze darowizny lub w inny sposób - wartość rynkową z dnia nabycia (chyba że umowa darowizny lub umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości),

•    nabycia w postaci wkładu niepieniężnego wniesionego do spółki kapitałowej, a także udziału w spółdzielni - ustaloną przez wnoszącego na dzień wniesienia wkładu wartość poszczególnych środków trwałych nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej.

•    łączenia się spółek metodą nabycia — wartość godziwą, którą jest wartość rynkowa środków trwałych lub ich wartość według niezależnej wyceny; w przypadku gdy nie jest możliwe uzyskanie niezależnej wyceny, za wartość godziwą przyjmuje się aktualną cenę nabycia albo koszt wytworzenia środ

ków trwałych, z uwzględnieniem aktualnego stopnia ich zużycia.

Niektóre z powyższych mierników wyceny wymagają dodatkowego objaśnienia, a przede wszystkim „cena nabycia” i „koszt wytworzenia”.

Określenie    ■__.    •    , ,

Cena nabycia jest równa

ceny    ^J J_

nabycia cenie zakupu, tj. cenie, którą należy zapłacić sprzedającemu za zakupiony składnik środków trwałych

powiększonej o:

•    ewentualne obciążenia z tytułu importu (np. cła),

•    ewentualne koszty zakupu i przystosowania nabytego składnika do używania pomniejszonej o:

•    różne zmniejszenia (np. rabaty, opusty),

| odzyski.

Należy przy tym podkreślić, że:

1)    w przypadku kontrahenta zagranicznego rzeczywistą ceną zakupu nowego lub używanego obiektu inwentarzowego jest wykazana w fakturze, w walucie obcej, kwota przeliczona na złote, przy zastosowaniu obowiązującego kursu,

2)    do kosztów związanych bezpośrednio z zakupem zalicza się m.in. koszty transportu, załadunku, wyładunku, ubezpieczenia przesyłki,

3)    do kosztów przystosowania do stanu zdatnego do używania zalicza się m.in. koszty prac montażowo-instalacyjnych³¹,

4)    przez odzyski rozumie się pozyskanie materiałów odpadkowych w przypadku demontażu przy robotach związanych z przystosowaniem nabytego środka trwałego do używania.

Drugim miernikiem mającym zastosowanie przy ustalaniu wartości początkowej środków trwałych jest koszt wytworzenia. W skład kosztów wytworzenia wchodzą:

Pojęci*

kosztu

wytworzenia

•    koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem (maszyną, urządzeniem, środkiem transportu itp.), zwane kosztami wytworzenia,

•    uzasadniona część kosztów pośrednich związanych z wytworzeniem tego produktu.

Do kosztów bezpośrednich zalicza się wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją (np. koszty robocizny bezpośredniej wraz z pozostałymi elementami kosztów pracy związanymi z robocizną bezpośrednią) i inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich znajdzie się w dniu wyceny. Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, zalicza się zmiennie pośrednie koszty produkcji oraz tę część stałych pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych^{1 2 3 4}®.

Natomiast w wyniku budowy nowych obiektów, wartość początkową nowo zbudowanych obiektów ustala się w wysokości poniesionych kosztów budowy³⁹, do których nie wlicza się wartości gruntu. Jest to tym uzasadnione, że grunt, na którym wznosi się budynek, jest samodzielnym obiektem środków trwałych. Zaliczenie gruntu do środków trwałych ma miejsce z dniem jego nabycia, na podstawie umowy notarialnej.

1

³⁷    W przypadku np. zakupionych maszyn do kosztów ich montażu zalicza się koszty: obudowy

2

umocnienia maszyny, podłączenia do zasilania, przygotowania stanowiska pracy, prób montażowych (rozruchu) przed przekazaniem obiektu do używania.

3

³⁸    Patrz art. 28 ust. 3 pkt 3 i 4 UoR.

4

* Strukturę tych kosztów omawia się w punkcie 3 - „Środki trwale w budowie" niniejszej książki.