BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (78)

146

Aktyw ohroto*.

' Toszrón' ^{po,ilycc n,}°hunkowodci, tzn. w ZPK. Przy ustalaniu sposobu ewidencyjne, zakupu ®° ^uJ^^c,n kosztów zakupu można się kierować następującymi zasadami: I) jeżeli na koniec kużdego okresu sprawozdawczego (w tym i na dzieli bilansowy) przedsiębiorstwo wykazuje znaczącą wartość zapasów materia, (ów, a także i poniosło dość znaczne koszty związane z ich zakupem, to wówczas koszty Ic należy ujmować na koncie „Rozliczenia międzyokresowe kosztów"⁴a na koniec okresu dokonać ich rozliczenia na zapas i zużycie materiałów,

2) jeżeli na koniec każdego okresu sprawozdawczego koszty zakupu w war-lości wysokiej, lecz porównywalnej bądź w kwocie nie znaczącej, to wówczas koszty zakupu można zaliczyć do kosztów bieżącego okresu.

W pierwszym z omawianych przypadków koszty zakupu rozlicza się według następujących wzorów:

(I) wskaźnik narzutu kosztów zakupu (fVn):

K_w + K

Wn --x 100

SM_o + ZM

gdzie:

K - saldo początkowe kosztów zakupu

K\ - zwiększenie kosztów zakupu w ciągu okresu

SM - zapas początkowy materiałów

ZM - zwiększenie zapasów w ciągu okresu (po uwzględnieniu zwrotów)

(2) kwota kosztów zakupu obciążających zapas materiałów (K_n):

SkM\ W,

100

gdzie:

SkM- saldo końcowe zapasu materiałów.

K>

Tuk obliczona kwota narzutu kosztów zakupu może zwiększać^{1 2} wartość zapasu materiałów wykazaną w bilansie w pozycji „Materiały" (por. B I aktywów) lub może być wykazana w odrębnej pozycji rozliczeń międzyokresowych. Natomiast pozostała kwota kosztów zakupu obciąża koszty bieżącego okresu.

W przypadku gdy przedsiębiorstwo prowadzi gospodarkę magazynową w odniesieniu do materiałów, niezależnie od tego, czy posiada własne magazyny, czy je dzierżawi, to wówczas w organizacji ewidencji materiałów istnieje konieczność uwzględnienia fazy ich składowania, a więc i potrzeba ich szczegółowego ujęcia.

Najhardziej klasyczną formą organizacji ewidencji materiałów jest ich trzys/-c/cblowa ewidencja, a mianowicie:

• ewidencja wartościowa - w księdze głównej, TrzytzczeMowa

• ewidencja ilościowo-wartościowa - w księgach pomocniczych, ewidencja

• ewidencja ilościowa w miejscach składowania materiałów, materiałów

tj. w magazynach.

Podstawą zapisów w każdym z wyżej wymienionych szczebli ewidencji są te same dowody źródłowe lub ich zestawienia zbiorcze.

W ewidencji ilościowej, którą prowadzi magazynier lub upoważniona przez niego osoba, odzwierciedla się takie dane jak:

• nazwę i symbol materiału (wg polskiej normy),

• jednostkę miary,

• cenę jednostkową,

• datę i numer oraz nazwę (symbol) dowodu stwierdzającego przychód lub

rozchód materiału,

• ilość przychodu lub rozchodu,

• stan końcowy.

Forma takiej ewidencji zależy tylko od decyzji kierownika przedsiębiorstwa. Może być ona prowadzona w formie wywieszek bądź w formie luźnych kartotek lub w formie ksiąg z podziałem na materiały własne, dostawy z zewnątrz oraz zapasy obce (depozyty).

Ewidencję ilościowo-wartościową prowadzi się z reguły w formie kartoteki w przekroju każdego magazynu. Struktura kartoteki ilościowo-wartościowej musi się w pełni pokrywać ze strukturą kartoteki ilościowej.

Ewidencję wartościową można prowadzić na jednym koncie zbiorczym o nazwie Materiały lub na kontach syntetycznych utworzonych w ramach podzielności poziomej konta zbiorczego, a odpowiadających grupom rodzajowym materiałów. Przykładowy podział może uwzględniać następujące konta:

• Materiały podstawowe i surowce (310-1)

• Materiały pomocnicze (310-2)

• Paliwo (310-3)

• Części zapasowe maszyn i urządzeń (310-4)

itd.

Uzgodnienie stanów i wartości materiałów między wymienionymi rodzajami ewidencji polega nu tym, że dane ewidencji ilościowo-wartościowej uzgadnia się pod względem:

• rodzaju ilości składowanych materiałów - z ewidencją magazynową,

• wartości w przekroju poszczególnych grup rodzajowych materiałów — z ewidencją syntetyczną.

W tym modelu ewidencyjnym istotną rolę informacyjno-kontrolną spełnia więc ewidencja ilościowo-wartościowa, stanowiąc bazę odniesienia do pozosta-

konto szczegółowe „Rozliczenia międzyokresowe kosztu zakupu".

Jako saldo konta „Rozliczenie międzyokresowe kosztów zakupu” w przypadku wyceny wet-nie nabycia,