BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (42)

Aktyw tn^

szc, przy czym tworzy się jednocześnie - w równowartości kwoty tej amor. tyzacji - fundusz na remonty zasobów mieszkaniowych⁵¹.

Innym czynnikiem, wpływającym na umniejszenie wartości początkowej, a w konsekwencji i wartości księgowej netto środków trwałych jest trwała utrą* ta wartości.

Pojęcie	Trwała utrata wartości ma miejsce wówczas, gdy istnieje duże praw.
trwalej	dopodobieństwo, że kontrolowany przez przedsiębiorstwo składnik
utraty	aktywów nie przyniesie w przyszłości, w znaczącej części lub cało-
wartości	ści przewidywanych korzyści ekonomicznych*®.

Zaistnienie takiej sytuacji - tzn., gdy cena sprzedaży netto lub ustalona w inny sposób wartość godziwa środka trwałego jest niższa od jego wartości księgowej netto - uzasadnia dokonania odpisu aktualizacyjnego. Ma on wię_c na celu doprowadzenie wartości składnika aktywów, wykazanej w księgach ra. chunkowych, do ceny sprzedaży netto, a w przypadku niemożności jej określenia - do ustalonej w inny sposób wartości godziwej.

W sytuacji odwrotnej, tj. gdyby cena sprzedaży netto lub ustalona w inny sposób wartość godziwa środka trwałego była wyższa od jego wartości księgowej netto, wówczas nie zaistniałyby przesłanki dla stwierdzenia trwałej utraty piW środek wartości, a zatem nie byłoby potrzeby dokonania odpisu aktualizującego ' Dlatego też, zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, a także - z reg^ lacjami zawartymi w międzynarodowych standardach, przedsiębiorstwo powij no już w momencie przygotowań do sporządzenia rocznego sprawozdania fuud sowego ocenić, czy istnieją przesłanki wskazujące, że określony środek trwały mógł utracić swą wartość. Wystąpienie trwałej wartości środków trwałych możel być spowodowane różnymi czynnikami o charakterze zarówno wewnętrznym jak i zewnętrznym.    ^J ^

Czy_n,,jkj ^Wśród flf^{w wcwn}*^lrzny^ch powodujących utratę wartości¹

wewnętrzne

trwalej 1) fizyczne uszkodzenie środka trwałego, w efekcie czego może na-utr*iy stąpić całkowita trwała utrata wartości lub częściowe zmniejszenie jego wariaśd    użyteczności, a w konsekwencji - i jego wartości,

2) zaprzestanie używania środka trwałego przez przedsiębiorstwo wyniku jego restrukturyzacji lub zmiany technologii wytwarzania bądź z przyczyn natury ekonomicznej⁶¹,

* Fundusz ten tworzy uę obciążając odpowiednie konto zespołu 4 - Jtouty i uznając konto „Fundusze i rezerwy",

"Por. ad 28 ud 7 UoR.

" Przykładowo, rezygnacja z użytkowania bocznicy kolejowej,j_

3) trudności w uzyskaniu wyższej ceny sprzedaży przy zbyciu środka trwałego od jego wartości księgowej netto.

Natomiast czynniki zewnętrzne będą oddziaływały wówczas na trwałą utratę wartości przez określone środki trwałe, gdy:

1)    ma miejsce nieoczekiwane zmniejszenie ich wartości rynkowej, przewyższające dotychczasowe odpisy umorzeniowe; może to wystąpić w przypadku:

a)    nieruchomości (np. gruntów), gdy ich atrakcyjność, a tym samym i wartość rynkowa, obniżyła się przy skażeniu środowiska,

b)    budynków biurowych z powodów administracyjnych (np. z powodu powstania nowych centrów biurowych, lepiej usytuowanych przy ciągach komunikacyjnych),

2)    wystąpiły niekorzystne zmiany w tzw. otoczeniu przedsiębiorstwa o charakterze:

a)    rynkowym, gdyż pojawiła się na rynku lokalnym konkurencja powodująca ograniczenie dotychczas wytwarzanych i sprzedawanych produktów,

b)    prawno-gospodarczym, gdyż w wyniku zakazu produkcji i sprzedaży produktów na skutek naruszenia norm ochrony środowiska, stały się nieprzydatne określone obiekty środków trwałych (np. w efekcie zapylenia atmosfery).

Stwierdzenie wystąpienia jakichkolwiek czynników uzasadnia dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość środków trwałych, wynikającą z ksiąg rachunkowych, do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku - do ustalonej w inny sposób wartości godziwej^{1 2}.

Odpisu aktualizującego dokonuje się za pośrednictwem konta Umorzenie środków trwałych (lub innego konta o charakterze korygującym²) w ciężar konta Pozostałe koszty operacyjne.

Księgowanie odpisu z tytułu trwałej utraty wartości rzeczowego składnika aktywów trwałych powoduje więc zapis Wn konto Pozostałe koszty operacyjne (np.765)

Ma konto Odpisy aktualizacyjne wartość środków trwałych (np. 061-068)_ 1

1

⁶² Na przykład na podstawie niezależnej wyceny (w przypadku nieruchomości) lub na podstawie wartości użytkowej oszacowanej na bazie przyszłych wpływów i wypływów pieniężnych z dalszego użytkowania tego środka trwałego oraz z tytułu jego zbycia przy zastosowaniu odpowiedniej stopy dyskontowej do wyceny tych przyszłych przepływów pieniężnych.

2

Może to być określone konto grupy 06 o nazwie Odpisy aktualizujące wartość środków trwałych z dalszym podziałem poziomym takim samym, jak przy koncie Umorzenia środków trwałych lub konto analityczne w ramach powyższego konta syntetycznego, dotyczącego ewidencji umorzeń.