BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (89)

168

2.    Przeksięgowanie rzeczywistego kosztu wytworzenia przyjętych do magazyn wyrobów gotowych, ustalonego w wyniku dokonanej kalkulacji:

Wn konto 580 Rozliczenie kosztów produkcji Ma konto 500 Produkcja podstawowa

3.    Ustalenie i zaksięgowanie odchyleń od kosztu planowanego

a)    odchyleń kredytowych

Wn konto 580 Rozliczenie kosztów produkcji Ma konto 620 Odchylenia od kosztów planowanych

b)    odchyleń debetowych

Wn konto 620 Odchylenia od kosztów planowanych Ma konto 580 Rozliczenie kosztów produkcji

Odchylenia debetowe występują wówczas, gdy planowany koszt wytworzenia jest niższy od kosztu rzeczywistego. Odchylenia te zwiększają zatem koszt planowany, doprowadzając wycenę wyrobów do kosztu rzeczywistego.

Natomiast odchylenia kredytowe występują wówczas, gdy planowany koszt wytworzenia wyrobów gotowych jest wyższy od ich kosztu rzeczywistego. Odchylenia te zmniejszają wówczas koszt planowany, doprowadzając go do kosztu rzeczywistego.

Takie same powiązania księgowe, jak w przypadku wyrobów gotowych, występują w przypadku półfabrykatów.

Produkcję w toku, stanowiącą saldo konta 500 Produkcja podstawowa lub 530 Produkcja pomocnicza, wycenia się na koniec roku obrotowego według rzeczywistego kosztu wytworzenia. Jednakże, zgodnie z obowiązującymi w na-^wJ“ⁿ.“ szym kraju zasadami wyceny, za wartość produkcji w toku można przyjąć _{w toku} bezpośrednie koszty ich wytworzenia, bądź tylko wartość przetworzonych materiałów bezpośrednich lub nie wyceniać jej w ogóle¹ pod warunkiem, że taki sposób wyceny nie zniekształci stanu i wartości aktywów oraz wyniku finansowego przedsiębiorstwa, a ponadto, że nie dotyczy produkcji przeznaczonej do sprzedaży o czasie wykonania dłuższym niż 3 miesiące.

W przedsiębiorstwach, w których nie sporządza się kalkulacji wynikowej kosztów poszczególnych wyrobów gotowych lub ich grup, można wyceniać produkcję w toku według ceny sprzedaży netto produktu (proporcjonalnie do stopnia przerobu technologicznego). Nie może to być jednak wartość niższa od kosztów materiałów bezpośrednich zużytych do wytworzenia określonego produktu.

Należy przy tym wyjaśnić, że za cenę sprzedaży netto składnika aktywów (a więc i produktu) przyjmuje się możliwą do uzyskania na dzień bilansowy cenę jego sprzedaży, bez podatku od towarów i usług i podatku akcyzowego, pomniejszoną o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przy-

^gnicm produktów do tej sprzedaży, a ew. powiększoną o należną dotację ^miolową. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego pro-rjy (składnika aktywów), należy w inny sposób określić jego wartość godzi* j m dzień bilansowy.

i "podanych wyżej rozwiązań nie stosuje się do wyceny produkcji w toku pozo-|_Cj w ramach realizacji długotrwałych usług, w tym usług budowlanych. Dla * ceny w mierniku kosztów tego rodzaju produkcji w toku zaleca się stosowanie kalkulacji zleceniowej, tj. kalkulacji w przekroju poszczególnych zleceń, ustalo-yd, w efekcie podpisanych umów oraz uzgodnionych co do ceny ich realizacji p podstawie sporządzonych kosztorysów. Fakt istnienia robót w toku na dzień bilansowy powinien być potwierdzony dokonanym spisem z natury. Ponadto konieczne jest stwierdzenie, czy wykazana wartość stanu robót, wycenionych mierniku cen sprzedaży, nie jest niższa od kosztu wytworzenia wykazanego na zleceniu². Analogiczny sposób postępowania należy zastosować do wykapanych, w ramach wartości robót w toku, kosztów robót pozaumownych.

Jeżeli jednak udokumentowanie wykonanych prac budowlanych i montażowych byłoby niekompletne lub dokonano sprzedaży części robót na podstawie faktur przejściowych, to wówczas do wyceny robót w toku można zastosować wskaźnik poziomu kosztów wyrażony następującym wzorem:

WPK=-—-—x 100

gdzie:

IVPK - wskaźnik poziomu kosztów R_k - koszt (wartość) robót w toku na początek okresu²² K_w - koszty robót budowlano-montażowych poniesione w ciągu roku Wji - wartość kosztorysowa robót sprzedanych w ciągu okresu (sprzedaż robót w cenach kosztorysowych)

W_tR_T2 - wartość kosztorysowa stanu końcowego robót w toku.

Wskaźnik ten nie może być wyższy od jedności (lub wyrażony pro- Wycena centowo - wyższy od 100 %).    "W*

Wyceny robót w toku na koniec okresu dokonuje się mnożąc war- *^I#kl tość kosztorysową robót w toku²³ przez ustalony wskaźnik poziomu kosztów.

1

²¹ Gdyby tak było, to wówczas należy dokonać korekty kosztów zapisem: Wn konto 710 - Kaszl własny sprzedaży.

Ma konto 500 - Produkcja podstawowa. ^aTzn. miesiąca, kwartału, roku obrotowego.

2

Tzn. odrębnych budynków, obiektów, itp.