CCF20091108029

196 PSYCHOLOGIA PRACY I ORGANIZACJI

można na przykład zastosować system mentoringu, w ramach którego doświadczeni pracownicy wprowadzają nowicjuszy w ich zadania.

Utrzymywanie równowagi między pracą a życiem osobistym: równowagę między życiem zawodowym a osobistym można utrzymywać przez ustanowienie wyraźnych granic oddzielających pracę od domu - zarówno w sensie fizycznym, jak i psychologicznym - oraz przez ograniczenie nadmiaru pracy (i zjawiska zabierania pracy do domu), podejmowanie interesujących i nagradzających zajęć pozazawodo-wych oraz spędzanie czasu w towarzystwie innych ludzi.

Koleżeńskimi grupami wsparcia nazywamy grupy współpracowników, którzy spotykają się mniej lub bardziej regularnie, aby wymieniać się informacjami, wspierać się emocjonalnie i próbować wspólnie rozwiązywać problemy. Mogą to być zarówno luźno zorganizowane zbiorowości, jak i grupy o jasno określonej strukturze, które działają w konkretny, systematyczny sposób, na przykład „grupy Balinta” (Rabino-witz, Kusnir, Ribak, 1996).

Terminy coaching i konsultacje odnoszą się do sytuacji, w których bardziej doświadczony kolega oferuje pracownikowi fachową pomoc w rozwiązywaniu (potencjalnych) problemów zawodowych. Konsultacje dotyczą pojedynczych wydarzeń (np. jak postąpić z konkretnym klientem), natomiast coaching odnosi się do procesu, który składa się z kilku takich wydarzeń (np. jak postępować z agresywnymi klientami).

Planowanie kariery składa się z dwóch podstawowych elementów: autoanalizy (czyli oceny własnych mocnych i słabych stron, zainteresowań i predyspozycji) oraz analizy możliwości (rozpoznania ról dostępnych w ramach danej organizacji).

Specjalistyczne poradnictwo to usługi oferowane pracownikom, którzy przeżywają tymczasowy kryzys, przez specjalistów, takich jak interniści, pracownicy społeczni, psychologowie i lekarze medycyny pracy. Psychoterapię stresu zawodowego prowadzą wysoko wykwalifikowani specjaliści - zazwyczaj psychiatrzy, psychoterapeuci lub psychologowie kliniczni - którzy zajmują się najbardziej złożonymi i najpoważniejszymi przypadkami, obejmującymi czasami psychopatologię (Lowman, 1993).

Wskazówki i pomoc dotyczące rehabilitacji, czyli planowanego powrotu do pracy po okresie zwolnienia chorobowego, powinny stanowić integralną część każdego programu leczenia.

INTERWENCJE m POZIOMIE JEDNOSTKI

Większość działań interwencyjnych prowadzonych na poziomie indywidualnym jest powszechnie znana i stosowana od dawna (z pozytywnymi skutkami) w ramach psychologii klinicznej i psychologii zdrowia. Indywidualne strategie mają na celu (a) zwiększenie świadomości jednostki (przez autoobserwację i dydaktykę zmagania się ze stresem) lub (b) łagodzenie negatywnego pobudzenia (przez promowanie zdrowego stylu życia, techniki poznawczo-behawioralne i relaksację).

Autoobserwacja opiera się na założeniu, że przez świadome koncentrowanie się na sygnałach i objawach negatywnego stresu (zwanego dystresem) jednostka może zwiększyć swoją samoświadomość (podejście „poznaj samego siebie”). Skuteczna technika autoobserwacji polega na prowadzeniu tak zwanego „dziennika stresu”, osobistego rejestru lub wykazu symptomów stresu oraz związanych z nimi wydarzeń.