CCF20091108017

184 PSYCHOLOGIA PRACY I ORGANIZACJI

(2a) Zaniepokojony

Entuzjastyczny (3b)

Niezadowolony (1a)

Zadowolony (1b)

(3a) Przygnębiony

Spokojny (2b)

Afektywny dobrostan związany z pracą

RYCINA 7.5

zdrowia psychicznego (czyli cechy dyspozycyjne, takie jak skłonność do negatywnych reakcji afektywnych).

Można oczekiwać modyfikującego oddziaływania owych atrybutów, szczególnie w wypadku tak zwanych „komplementarnych” atrybutów indywidualnych (Warr, 1994c). Indywidualne atrybuty, które pasują (czyli są komplementarne) do konkretnych właściwości pracy, wywierają silniejszy modyfikujący wpływ niż pozostałe atrybuty. Posłużmy się przykładem autonomii w pracy. Za indywidualny atrybut komplementarny wobec tej właściwości pracy można uznać wartość, taką jak „preferencja autonomii”. Zakłada się, że preferencja autonomii modyfikuje (czyli zmienia) zależność między autonomią w pracy a, na przykład, zadowoleniem z pracy (Warr, 1987). W wypadku niskiej preferencji autonomii, zadowolenia z pracy i autonomii nie będzie zatem łączył żaden związek (a może nawet wystąpi ujemna zależność), podczas gdy w wypadku wysokiej preferencji autonomii związek między tymi dwiema zmiennymi będzie dodatni.

Ostatnio przeprowadzono kilka badań poprzecznych służących weryfikacji modelu witaminowego (np. Warr, 1990b; Xie, Johns, 1995; de Jonge, Schaufeli, 1998). Na szczególną uwagę zasługują wyniki badania, które de Jonge i Schaufeli (1998) przeprowadzili wśród 1437 pracowników holenderskiej służby zdrowia. Badanie to dostarczyło empirycznego potwierdzenia występowania kilku spośród krzywoliniowych związków zakładanych w modelu witaminowym. Jednak giy przyjrzymy się wynikom wszystkich bac^i nad modelem witaminowym, to okazać się, że nie umożliwiają one wyciągnięmł. jednoznacznych wniosków. Wydaje sł, na przykład, że o ile między wymaganiami pracy i możliwością sprawowania kontroli a niektórymi aspektami zdrowia psychicznego pracowników występują krzywoliniowe związki zgodne z przewidywaniami modelu witaminowego, o tyle oddziaływanie wsparcia społecznego w miejscu pracy jest odmienne od tego, które zakłada się w tym modelu. Ponadto w żadnym z dotychczasowych badań nie uwzględniono wielopłaszczyznowego wpływu dziewięciu właściwości pracy na dobrostan afektywny związany z pracą. Kolejny problem polega na tym, że modę-