CCF20100503048

706 Wybrane typy roślinności

i Corydalis cava, tworzące wyraźny aspekt wiosenny, zastępowany później przez’ aspekt letni z panującymi szerokolistnymi trawami i cieniolubnymi bylinami. Warstwa mszysta jest słabo rozwinięta, a jej skład gatunkowy mało specyficzny. Frag-

706 Wybrane typy roślinności

a) Carici elongatae-Alnetum

b) Circaeo-Alnetum

c) Salici-Populetum

d) Astrantio-Fraxinetum

e) Ficario-Ulmetum

f) Galio silvatici-Carpinetum

0    20 40 60 80

g) Melico-Fagetum

h) Luzulo pilosae-Fagetum

i) Calamagrostio-Ouercetum

0    20 40 60 80

i

j) Leucobryo-Pinetum

0    20 40 60 80

k) Cladonio-Pinetum

0    20 40 60 80

I) Vaccinio uliginosi-Pinetum

Ryc. 38. Struktura przedstawionych zbiorowisk leśnych wyrażona procentowym zwarciem (pokryciem) poszczególnych warstw (oryg.)

al - wyższa warstwa drzew, a2 - niższa warstwa drzew, b - warstwa krzewów, c - warstwa zielnego runa, d - warstwa mszystego runa menty łęgu wiązowo-jesionowego obserwować można na terenie rezerwatu „Dębina" [punkt terenowy 3],

Gatunkami charakterystycznymi Ficario-Ulmetum są regionalnie: Ulmus la-evis, U. campestris, Ficaria verna i Cagea lutea.

Łęg jarzmiankowy Astrantio-Fraxinetum

Łęg jarzmiankowy spotykany jest w obszarach źródliskowych, w dolnych partiach i u podnóży stoków, przeważnie na glebach typu czarnych ziem (ryc. 39). Jest to zbiorowisko bardzo rzadkie w Wielkopolsce.

W różnogatunkowym, wielopiętrowym drzewostanie dominuje jesion z domieszką olszy czarnej, wiązów i jawora (ryc. 38d, tab. 4). W bujnej warstwie krzewów występują m.in.: Padus avium, Evonymus europaea, DapFme mezereum, Co-rylus avellana i Cornus sanguinea. W bogatym w gatunki runie zielnym przeważają rośliny typowe dla bardzo żyznych lasów liściastych, np.: Mercurialis perennis, Pulmonaria obscura, Viola mirabilis, Lathyrus vernus, Impatiens noli-tangere i Cir-caea lutetiana. Wiosną zaznacza się wyraźny aspekt geofitów: Adoxa moscFiatelli-na, Anemone nemorosa, A. ranunculoides, Corydalis cava, C. fabacea, Ficaria ver-na i Gagea lutea (por. ryc. 37). Warstwa mszysta bywa dobrze rozwinięta, a przeważa w niej Plagiomnium undulatum.

Stanowiska łęgu jarzmiankowego obserwować można w okolicach Dziewiczej Góry [punkt terenowy 6], Wybitnymi osobliwościami tego lasu są tam: paproć Bo-trychium lunaria oraz grzyby smardze: Morchella esculenta i M. gigas.

Charakterystyczną kombinację gatunków zespołu Astrantio-Fraxinetum przedstawia kolumna 5 w tabeli 4. Gatunkami charakterystycznymi zespołu są lokalnie: Astrantia major, DapFine mezereum i Mercurialis perennis, a wyróżniającymi: Fra-xinus excelsior, Padus avium, Gagea lutea, Viola mirabilis i Circaea lutetiana.

f

Grąd środkowoeuropejski Galio sihatici-Carpinetum

Las dębowo-grabowy (grąd) jest najpospolitszym zbiorowiskiem żyznego lasu liściastego w Wielkopolsce, związanym z glebami brunatnymi wytworzonymi z zasobnych w węglan wapnia gliniastych utworów polodowcowych (por. ryc. 3). Dobrze wykształcone płaty zespołu obserwować można w rezerwacie „Dębina" [punkt terenowy 3], na stokach Dziewiczej Góry [punkt terenowy 6] oraz w Wielkopolskim Parku Narodowym na obszarze ochrony ścisłej „Grabina" [punkt terenowy 8[.

Drzewostan grądu jest dwupiętrąwy. Górną warstwę a1 budują głównie dęby Quercus robur i Q. sessilis oraz Tilia cordata. W niższym piętrze a2 dominuje Car-pinus betulus, a domieszkę stanowią także liczne inne gatunki drzew liściastych. Podrost drzew oraz krzewy: Corylus avellana i Evonymus europaea tworzą słabo zazwyczaj rozwiniętą warstwę b (ryc. 380- Warstwa zielna utworzona jest przez gatunki typowe dla żyznych lasów liściastych (tab. 4), przy czym wiosną obserwować w niej można wyraźny aspekt z masowym pojawem geofitów, omówiony już przy charakterystyce łęgu jarzmiankowego i wiązowo-jesionowego. Szczególnie dobitnie aspekt ten zaznacza się w fitocenozach reprezentujących tzw. grąd koko-ryczowy, ujmowany jako podzespół Galio silvatici-Carpinetum corydaletosum. Mchy odgrywają w grądzie niewielką rolę.