CCF20100503062

134 Wybrane krajobrazy roślinne

szym z nich doszło do całkowitej niemal likwidacji naturalnych, wielogatunkowych lasów liściastych, a jednocześnie te zasobne siedliska zostały przejęte pod pola uprawne i łąki. Na obecnym etapie, wobec ograniczonej powierzchni zajmowanej przez drzewostany liściaste, nie odgrywają już one większej roli w gospodarce leśnej. Siedliska grądowe znajdują się przede wszystkim w użytkowaniu rolniczym, są miejscem intensywnego osadnictwa, a także urbanizacji (ryc. 47).

Krajobraz grądowy charakteryzuje się bardzo wysokim poziomem różnorodności szaty roślinnej. Jest oti efektem nałożenia się naturalnej zmienności siedlisk oraz wielokierunkowej presji człowieka. Pod jego wpływem wykształciły się nowe fitocenozy składające sTę zarówno z gatunków rodzimego jak i obcego pochodzenia. Na proces wzbogacenia flory w elementy obce pod względem geograficznym składał się napływ archeofitów, związanych przede wszystkim z polami uprawnymi i osadnictwem.wiejskim oraz kenofitów, które występują głównie na siedliskach wykształcających się w fazie intensywnego osadnictwa, uprzemysłowienia i urbanizacji. Należy przy tym zwrócić uwagę, że procesowi wzbogacania flory w gatunki obcego pochodzenia towarzyszy jeszcze szybszy (szczególnie na terenach przemysłowych i w miastach) proces wymierania rodzimych składników szaty roślinnej.

7.4. Krajobraz olsowy

Krajobraz olsowy zajmuje w środkowej Wielkopolsce niewielki obszar (ryc. 46). Związany jest on z bezodpływowymi zagłębieniami terenu, w których wykształcają się gleby zabagniane. Rzadziej krajobrazy tego typu występują w dolinach niektórych rzek i jezior. Podobnie jak w krajobrazie łęgowym brak tu wybitnych elementów kierunkowych we florze. Dominuje ekologiczna grupa gatunków higromorficznych, zróżnicowanych zarówno pod względem wymagań troficznych (od oligo po eutroficzne) jak i reakcji na odczyn gleby.

W porównaniu z krajobrazami łęgowymi i grądowymi flora krajobrazu olsowe-go cechuje się mniejszym bogactwem gatunkowym, chociaż niekiedy zaznacza się stosunkowo duży udział roślin zarodnikowych, a zwłaszcza mszaków. W krajobrazie tym dużą rolę odgrywają naturalne zbiorowiska szuwaru trzcinowego i tu-rzycowego oraz zarośla łozowe. Duża wilgotność siedlisk powoduje że krajobraz ten nie jest przydatny dla rolnictwa i osadnictwa, a także mało interesujący dla gospodarki leśnej. Oddziaływania człowieka zmierzają wobec tego do takiego przekształcenia warunków środowiskowych, które umożliwiłyby pełniejsze wykorzystanie gospodarcze tych terenów. Polegają one w pierwszym rzędzie na zmianie stosunków wodnych, umożliwiających założenie użytków zielonych (łąk i pastwisk).

Niewielkie z natury obszary krajobrazu olsowego uległy w wyniku wspomnianych wyżej procesów zmniejszeniu i mają obecnie charakter unikatowy. W krajobrazie tym udział gatunków obcego pochodzenia i zbiorowisk synantropijnych jest znikomy.

INDEKS NAZW

ROŚLIN, POROSTÓW I GRZYBÓW¹

Drukiem pogrubionym wskazano nazwy: gatunków roślin naczyniowych zgodne z opracowaniem „Vascularplants of Poland. A ChecklisP (Mirek i in. 1995); rodzin roślin naczyniowych za kluczem Rutkowskiego (1998); mchów według Ochyry i in. (1992); grzybów za Gumińską i Wojewodą (1985) oraz porostów zgodnie z listą Fałtynowicza (1993).

Drukiem zwykłym podano powszechnie znane, synonimiczne nazwy gatunków: roślin naczyniowych i rodzin za kluczem „Rośliny polskie" (Szafer i in. 1986); mchów według Mickiewicz i Sobótki (1973), porostów za Nowakiem i Tobolew-skim (1975).

Pełne nazwy naukowe gatunków wraz z cytatami autorskimi zawarte są w podanych wyżej opracowaniach.

W tekście Przewodnika zastosowano te nazwy synonimiczne, które w poniższym indeksie cytowane są na pierwszym miejscu (por. też uwagi poczynione na str. 32).

** - gatunek objęty ochroną ścisłą * - gatunek objęty ochroną częściową

86 - numer strony podany drukiem pogrubionym wskazuje miejsce zamieszczenia najważniejszych informacji o taksonie

Acer campestre - Klon polny (Paklon): 86, 99, 103, 104, 109

Acer negundo - Klon jesionolistny: 30, 86, 112

Acer platanoides - Klon zwyczajny: 79, 86

Acer pseudoplatanus - Klon jawor: 52, 86, 99, 103, 104, 107

Aceraceae - Klonowate: 86

**Aconitum - Tojad: 68

Actaea spicata - Czerniec gronkowy: 68

Adoxa moschatellina - Piżmaczek wiosenny: 89, 103, 107

Adoxaceae - Piżmaczkowate: 89

Aegopodium podagraria - Podagrycznik pospolity: 89

Aesculus hippocastanum - Kasztanowiec zwyczajny: 52

Agropyron repens- Perz włas'ciwy: 50, 51, 89, 124, 126

1

W Przewodniku uwzględniono tylko wybrane gatunki grzybów wiosennych