CCF20140127001 (4)

320 Księcja druga. Przyczyny społeczne i typy społeczne

rzy mają nad sobą tylko pustkę, są prawie zmuszeni do zagubienia się w niej, jeżeli nic ma siły, która pociągnie ich do tylu.

jWe współczesnych społeczeństwach anomia stanowi więc regularny i swoisty czynnik samobójstw, jest jedną z przyczyn zasilającą ich coroczny kontyngent. W związku z tym stajemy w obliczu nowego typu samobójstw, który należy odróżnić od innych. Różnica polega na tym, że typ ten jest zależny nie od tego, jaka jest więź jednostek ze społeczeństwem, lecz od tego, w jaki sposób społeczeństwo reguluje te więzi.. Samobójstwo egoistyczne pojawia się wtedy, kiedy ludzie nie widzą już, dlaczego mają żyć, a samobójstwo altruistyczne wtedy, gdy sądzą, iż sens iżycia znajduje się poza samym życiem. Warunek trzeciego rodzaju samobójstwa, którego istnienie stwierdzono powyżej, po-flega natomiast na tym, że działalność ludzka przestała być regulowana i że jest przyczyną cierpienia. Ze względu na pochodzenie, temu ostatniemu rodzajowi nadamy nazwę samobójstwa anomicznego.

| Samobójstwo anomiczne i samobójstwo egoistyczne są oczywiście w pewnym sensie pokrewne. Jedno i drugie wynika z tego, że społeczeństwo nie jest w dostatecznym stopniu obecne w życiu jednostek. Ale sfera, w której jest nieobecne, nie jest w obu przypadkach taka sama. Samobójstwo egoistyczne ma miejsce w społeczeństwie, w którym brakuje działalności w pełni zbiorowej, co sprawia, że działalność ta nie ma przc.dmlolu ani znaczenia, natomiast do samobójstwa anomicznego dochodzi wówczas, gdy w uczuciach czysto indywidualnych społeczeństwo Jest nieobecne, wskutek czego uczucia te nie mają regulującego je hamulca,. A zatem mimo wzajemnych reiacjrte dwa typy samobójstwa są od siebie niezależne. Możemy oddać społeczeństwu wszystko, co w nas społeczne, i nie potrafić ograniczyć naszych pragnień; można, nie. będąc egoistą, żyć w stanie anomii i odwrotnie. Dlatego Leż ludzie popełniający te dwa rodzaje samobójstw pochodzą z różnych środowisk społecznych; najczęstszym obszarem samobójstwa egoistycznego są zawody o charakterze umysłowym — świat, w którym się myśli — a samobójstwa anomicznego świat przemysłu lub handlu.

IV

Przyczyną samobójstwa może być jednak nic tylko gospodarcza anomia.

Tabela XXV. Zestawienie państw europejskich z punktu widzenia liczby rozwodów i liczby samobójstw

	Liczba rozwodów na 1000 małżeństw rocznic			Liczba samobójstw na milion mieszkańców
I. Kra	c o malej liczbie rozwodów			separacji
Norwegia		0,54	(1875-1880)	73
Kosja		1,6	(1871-1877)	30
Anglia i Walia		1,3	(1871-1879)	68
Szkocja		2,1	(1871-1881)
Wiochy		3,05	(1871-1873)	31
Finlandia		3,9	(1875-1879)	30,8
Średnia	2,07			46,5
II. Kraje o		przeciętnej liczbie rozwodów i separacji
Bawaria		5,0	(1881)	90,5
Belgia		5,1	(1871-1880)	68,5
Holandia		6,0	(1871-1880)	35,5
Szweęja		6,4	(1871-1880)	81
Badenia		6,5	(1874-1879)	156,6
Francja		7,5	(1871-1879)	150
Wirtembergia		8,4	(1876-1878)	162,4
Prusy				133
Średnic	0/1			100,6
III. Kluj'		•o dilJ	•J llr/hle m/wodów	sepami, ji
Saksonia Królewska		26,0	(1876- 1880)	200
Dania		38	(1871-1880)	258
Szwajcaria		47	(1870-1880)	210
Średni	37.3			257

{(Samobójstwa, do których dochodzi, kiedy zaczyna się kryzys wdowieństwa, I o których Już mówiliśmy⁰, są spowodowane przez anomię domową, która powsląje po śmierci jednego z małżonków. Dochodzi wówczas do wstrząsu w rodzinie, którego wply-⁹Zob. wyżej, rozdz. 3.