CCF20140127005 (4)

336 Księga druga. Przyczyny społeczne i typy społeczne

Mie udało się nam znaleźć liczby rozwodów w Wielkim Księstwie Oldenburga. Ponieważ jest to kraj protestancki, można jednak sądzić, że jest ich wiele, ale nie nadmiernie, ponieważ mniejszość katolicka jest tam dosyć duża. Z tej perspektywy powinno ono zatem znajdować się mniej więcej na takim samym poziomie co lUidenla I 1'may. rod względem odporności na samobójstwa, która dotyczy mężów, znajduje się ono także na tym samym pozio-mie; 100 000 kawalerów w wieku ponad 15 lal: popełnia rocznie tylko 52 .samobójstwa, a 100000 żonatych mężczyzn popełnia ich 66. Ich współczynnik zabezpieczenia wynosi więc 0,79, i co za tym idzie, różni się znacznie od współczynnika obserwowanego w krajach katolickich, gdzie rozwód występuje rzadko lub jest nieznany.

Prancja daje nam sposobność poczynienia obserwacji, które potwierdzają uprzednie spostrzeżeńi.a, tym hardziej że są one jeszcze dokładniejsze. W departamencie Sekwany rozwody są dużo częstsze niż w pozostałej części kraju. Liczba zatwierdzonych rozwodów w 1885 roku wynosiła tam 23,99 na 10 000 małżeństw, podczas gdy dla całej Francji średnia wynosiła tylko 5,65. Otóż wystarczy powołać się na tabelę XXII, aby zauważyć, że współczynnik zabezpieczenia żonatych mężczyzn w departamencie Sekwany jest zdecydowanie mniejszy niż na prowincji. W isto-mężczyzn bez uwzględniania wieku musiałby być dwa razy większy niż kawalerów, co nie zachodzi w tym przypadku. Pominięcie to zresztą nie wpływa w żaden sposób na wniosek, do którego doszliśmy. Średni wiek żonatych mężczyzn zmienia się bowiem mało w różnych krajach —jedynie o dwa lub trzy lata — a ponadto prawo, zgodnie z którym wiek oddziałuje na liczbę samobójstw, jest wszędzie takie samo. Co za tym Idzie, pomijając wpływ lego czynnika, zmniejszyliśmy w dużym stopniu bezwzględną wartość współczynników zabezpieczenia przed samobójstwem. Ponieważ Jednak zmniejszyliśmy ją wszędzie w takiej samej proporcji, nic dokonaliśmy zmiany Ich wartości względnej, którajedynlc ma dla nas znaczenie. Kie staramy się bowiem określić wartości bezwzględnej odporności małżonków w każdym kraju, ale dokonać klasyfikacji różnych krajów z punktu widzenia tej odporności. Przyczyny, które skłoniły nas do Lego uproszczenia, polegają przede wszystkim na tym, aby niepotrzebnie nie komplikować zagadnienia, a także na tym, że nie we wszystkich przypadkach dysponujemy elementami koniecznymi do dokładnego obliczenia wpływu wieku.

cie tylko raz osiąga tam poziom 3 dla wieku od 25 do 30 lat. Liczba ta jest i tak wątpliwa, ponieważ obliczono ją na podstawie zbył malej liczby przypadków, przy założeniu, że w tym wlekli dochodzi do jednego samobójstwa żonatego mężczyzny rocznie. Począwszy od wieku 30 lal. współczynnik nie przekracza 2, naj-< zęśclij Je.fil mniejszy, ą w wlekli między (10 n 70 rokicin życia Jest nawet mniejszy od jedności. Jego średnia wartość wynosi 1,73. natomiast w innych departamentach jest w pięciu przypadkach na osiem większy niż 3,•średnio wynosi 2,1111, czyli 1,0(1 razy więcej niż w departamencie Sekwany.

Oto jeszcze jeden dowód na to, że duża liczba samobójstw w krajach, w których rozwód jest rozpowszechniony, nie zależy od jakiejkolwiek predyspozyęji organicznej, zwłaszcza zaś od częstości występowania niezrównoważonych Jednostek. Gdyby bowiem taka była rzeczywista przyczyna, powinna ona wywierać swój wpływ zarówno na kawalerów, jak i na żonatych. Tymczasem najwięcej samobójstw popełniają ci ostatni. Tak więc, jak przypuszczaliśmy, przyczyna choroby leży w specyficznej właściwości małżeństwa lub rodziny. Pozostąje dokonać wyboru między tymi dwiema hipotezami. Czy mniejsza odporność żonatych mężczyzn na samobójstwa wynika ze stanu związku domowego, czy stanu związku małżeńskiego? Czy gorszy jest duch rodziny, czy też więzi małżeńskie nie są tym, czym powinny?

Pierwszym faktem, który podważa pierwsze wyjaśnienie jako nieprawdopodobne, jest to, iż w społeczeństwach, w których częściej dochodzi do rozwodów, liczba urodzeń jest bardzo duża, c.o oznacza bardzo dużą gęstość grupy domowej. Otóż wiadomo, że lam, gdzie rodzina Jest gęsta, ducli rodzinny Jest na ogól silny. Wszystko zatem skłania do sądu, że przyczyna zjawiska leży w charakterze małżeństwa.

W gruncie rzeczy gdyby zależało ono od struktury rodziny, również kobiety zamężne powinny być mniej chronione przed samobójstwem w krajach, gdzie rozwód jest powszechny, niż w krajach, gdzie nie zdarza się on często; są one bowiem w równym stopniu dotknięte złym stanem relacji do-