CCF20140127022

264    Księga druga. Przyczyny społeczne i typy społeczne

kiedy, zwłaszcza gdy jest silna, może przetrwać przyczyny, które ją bezpośrednio spowodowały. ■

VI

Kolejno udowodniliśmy zatem trzy następujące twierdzenia:

fj. Liczba samobójstw zmienia się odwrotnie do stopnia integracji społeczności religijnej;2. liczba samobójstw zmienia się odwrotnie do stopnia integracji społeczności domowej; 3. liczba samobójstw zmięnia się odwrotnie do stopnia integracji społeczności politycznej. |

Skoro różne społeczności wywierają łagodzący wpływ na liczbę samobójstw, świadczy to o tym, że czynią to nie ze względu na szczególne właściwości Każdej z nich, lecz z uwagi na wspólną dla nich wszystkich przyczynę.(skuteczność rellgll ule wynika ze specjalnego charakteru uczuć religijnych, ponieważ silnie zintegrowane społeczności domowe i polityczne dzinląją w ten sam sposób; to udowodniliśmy zreszt ą, badając bezpośrednio, w jaki sposób różne religie oddziałują na samobójstwo⁴¹. 1 odwrotnie, szczególne cechy więzi domowych lub więzi politycznych nie mogą wyjaśnić zapewnianej przez nie odporności, ponieważ społeczność religijna wywiera taki sam korzystny wpływ. Jej przyczyną może być zatem ta sama właściwość, występująca — w różnym stopniu — we wszystkich omawianych grupach społecznych. Otóż jedyną właściwością spełniającą ten warunek jest fakt, że wszystkie te grupy społeczne są silnie zintegrowane. Dochodzimy więc do ogólnego wniosku: liczba samobójstw zmienia się odwrotnie do stopnia integracji grup społecznych, do których należy jednostka.'!

jspoleczeństwo nie możejednak ulec dezintegracji, tak aby w takim samym stopniu jednostka nie wyodrębniła się z życia społecznego, jej własne cele nie zaczęły przeważać nad celami ⁴¹ Zol), wyżej, rozdz. 2.

wspólnymi, jej osobowość nie starała się być ponad osobowością zbiorową. Im bardziej osłabione są grupy społeczne, do których należy jednostka, tym mniej ona od nich zależy; mało tego, tylko od niej zależy uznawanie zasad ustalonych w jej prywatnym interesie. Jeżeli więc stan, w którym jednostkowe ja potwierdza się nadmiernie w stosunku do ja społecznego i jego kosztem, należałoby nazwać egoizmem, szczególnemu typowi samobójstwa będącego wynikiem nadmiernej indywidualizacji możemy nadać nazwę samobójstwa egoistycznego.)

Jak ten czynnik może być przyczyną samobójstwa?

) Po pierwsze można by zauważyć, że skoro zbiorowa siła jest jedną z przeszkód nąjlepiej przeciwdziałających samobójstwu, to kiedy siła ta ulega osłabieniu, dochodzi do wzrostu liczby samobójstw. Kiedy społeczeństwo Jest silnie zintegrowano, utrzymuje jednostki w zależności od siebie, do swoich usług, a w związku z tym nie |)ozwaln im robić tego, co chcą, Tak więc, społeczeństwo przed wsławia się temu, aby poprzez śmierć uniknęły swoich obowiązków wobec niego. Kiedy jednak odmawiąją one zgody na uznanie tego podporządkowania, w jaki sposób społeczeństwo może narzucić swoją nadrzędność? Ule. mu już władzy koniecznej do utrzymaniajednostek na ich stanowiskach, jeśli pragną je opuścić, i zdając sobie sprawę ze swojej słabości, przyznaje im nawet prawo do swobodnego czynienia tego, w czym nie może im już przeszkodzić. O tyle, o ile uznano, że jednostki są panami swego losu, ich sprawą jest położenie kresu swojemu życiu. Z ich strony brakuje im powodu, aby cierpliwie znosić niedole życia. Kiedy bowiem są solidarne z grupą, którą lubią, wtedy nie chcą zaszkodzić jej interesom, do których są przyzwyczajone naginać swoje cele, i bardziej zależy im na własnym życiu. Więzi łączące je ze wspólną sprawą przywiązują J^c do życia, a ponadto wzniosły cel, do którego dążą, przeszkadza im w silnym odczuwaniu osobistych kłopotów. Wreszcie w spójnym i żywotnym społeczeństwie między wszystkimi a każdym i każdym a wszystkimi dochodzi do nieustannej wymiany myśli, uczuć i czegoś w rodzaju wzajemnej pomocy moralnej. Dzięki temu jednostka nie jest ograniczona do własnych sił, lecz uczestniczy w cncr-