CCF20140127029

220 Księga druga. Przyczyny społeczne i typy społeczne

czyzn (lala 11175- 1877) powinna wynosić 107 na milion, a Kawalerów poniżej 16 roku życia tylko 77; pierwsza z tych liczb ma się do (IruglcJJuk 100 do 7fv\ W rzeczywistości rzadziej zah(|aj;| się żonaci mężczyźni; na jedynie 71 przypadków samobójstw wśród żonatych mężczyzn przypada 66 samobójstw wśród kawalerów, czyli 100 na 121. Skłonność kawalerów do samobójstwa ma się więc tak do skłonności ludzi żonatych jak 121 do 75, co daje 1,6 jak wc Francji. Podobne spostrzeżenia można by poczynić dla innych krąjów.fldczba samobójstw wśród żonatych mężczyzn jest wszędzie niższa niż liczba samobójstw wśród kawalerów^{1 2}, podczas gdy ze względu na wiek powinna być większa. W Wirtembergii w latach 1846-1860 te dwie liczby miały się do siebie jak 100 do 143, a w Prusach w latach 1873-1875 jak 100 doili.

Jeżeli jednak przy obecnym stanie informacji ta metoda obliczeń jest niemal zawsze jedyną, jaką można zastosować, i jeżeli w związku z tym będzie ona służyć do uogólnienia faktów, to jej wyniki będą tylko z grubsza przybliżone. Oczywiście metoda ta jest wystarczająca, aby wykazać, że stan wolny zwiększa skłonność do samobójstwa, ale o wielkości tego wzrostu dąje tylko niedokładne pojęcie. Aby oddzielić wpływ wieku od wpływu stanu cywilnego, przyjęliśmy za punkt odniesienia stosunek między wskaźnikiem samobójstw popełnionych w wieku 30 lat a wskaźnikiem odpowiadającym wiekowi 45 lat. niestety wpływ stanu cywilnego wywarł już swoje piętno na tej proporcji, ponieważ kontyngent dotyczący każdej z tych dwóch grup wiekowych został obliczony dla kawalerów i żonatych razem. Rzecz jasna, gdyby stosunek żonatych mężczyzn do chłopców byl taki sam w tych dwóch okresach, podobnie jak dziewcząt i kobiet zamężnych, doszłoby do wyrównania i wpływ wieku byłby ocl razu widoczny. Ale sprawy mają się inaczej. jKawalerowie w wieku 30 latsą nieco liczniejsi niż mężczyźni żonaci (odpowiednio 746 liii 714278 według spisu ludności z luui roku), natomiast Kawalerowie w wieku 45 lat stanowią jedynie nieznaczną mniejszość (333033 wobec 1064401 żonatych mężczyzn); podobnie Jest w przypadku ko-biet.|ze względu na ten nierówny podział duża skłonność do samobójstwa nie dąje takiego samego wyniku w obu przypadkach. 1'owodąje ona o wiele większy wzrost pierwszego wskaźnika niż drugiego. A zatem jest on stosunkowo za maty, a wielkość, o którą powinien podwyższyć wskaźnik pierwszy, gdyby występował tylko wpływ wieku, jest szLucznie obniżona. Innymi słowy, różnica pod względem samobójstw i z uwagi na sam wiek między ludnością w wieku od 25 do 30 lat a ludnością w wieku od 40 do 45 lat jest na pewno większa, niż wykazuje ta metoda. Właśnie z braku tej różnicy wynika prawie cała odporność na samobójstwo, którą odznaczają się żonaci mężczyźni. Jest więc ona mniejsza, niż to się wydąje w rzeczywistości.

Metoda ta spowodowała nawet większe błędy. Ma przykład aby określić wpływ wdowieństwa na samobójstwo, zadowalano się niekiedy porównywaniem wskaźnika samobójstw wśród wdowców ze wskaźnikiem dla ludzi wszelkiego stanu cywilnego w tym samym średnim wieku, który wynosił około 65 lat. Otóż w latach 1863-1868 na milion wdowców przypadało 628 samobójstw, a na milion mężczyzn w tym samym wieku (wszystkich stanów cywilnych) — około 461. Z tych liczb można więc było wywnioskować, że nawet w tym samym wieku wdowcy zabijają się zdecydowanie częściej niż każda inna grupa ludności. Właśnie w taki sposób nabrało mocy przeświadczenie, że wdowieństwo stanowi najbardziej przykry stan z punktu widzenia skłonności do samobójstwa³. W gruncie rzeczy to, że mężczyźni w wieku 65 lat nic popełniają więcęj samobójstw, wynika z tego, iż prawic cala ta grupa składa się z ludzi żonatych (997 198 wobec 134238 ludzi stanu wolnego). Jeżeli więc porów-

Zakladamy, że średni wiek grup jest laki sam jak we Francji. Błąd, jaki może wyniknąć z tego założenia, jest bardzo mały.

Pod warunkiem że rozpatruje się obie pici razem. Zobaczymy dalej, jak ważna jest ta uwaga (ks. 2, rozdz. 5, par. 3).

Zob. Bertillon, art. Idarlage, w: Dtcllonnatre encyclopćdlc/ue..., 2 seria, s. 52. Morselli, Enrico, II suicidio, saggio di statistica morale comparata, Fratelli Dumolard, Milano 1879, s. 348. Corre, Armand, Crime et sulcide, ćtiologle gćnćrale, facteurs Indtulduets, sociologlc/ues et cosmk/ues, O. Doin, Paris 1891, s. 472.