CCF20140127028

Księga druga. Przyczyny społeczne i typy społeczne

prawdopodobna] W gruncie rzeczy Kawaler ma łatwiejsze życie niż człowiek żonaty. Czy małżeństwo nie niesie ze sobą odpowiedzialności i wszelkiego rodzaju obciążeń? Czy dla zapewnienia bytu i przyszłości rodziny nie trzeba narzucić sobie więcej ograniczeń i wysiłku niż w celu zabezpieczenia potrzeb samotnego człowieku? ¹ Chociaż. In ro/.iliiK iwanie wyi Ig je rilę < ic/.ywl.ile, Je,fil ono a priori całkowicie fałszywe, a fakty dają mu pozór słuszności jedynie dlatego, że zostały niewłaściwie przeanalizowane. | Pierwszy wykazał to Adolphe bcrtillon ojciec, posługując się pomysłowym obliczeniem, które odtworzymy poniżej^{1 2 3}.

J Aby właściwie ocenić poprzednio podane liczby, należy wziąć pod uwagę, że bardzo wielu kawalerów ma mnięj niż 16 łat, podczas gdy mężczyźni żonaci są starsi. Tymczasem do 16 roku życia skłonność do samobójstwa jest bardzo mała ze względu na wiek. We Francji w tym okresie życia zdarzają się tylko dwa samobójstwa na milion mieszkańców; w następnym okresiejest ich już 20 razy więcej. To, że wśród kawalerów jest wiele dzieci poniżej 16 roku życia, obniża sztucznie ich średnią skłonność, ponieważ to zmniejszenie wynika z wieku, a nie ze stanu kawalerskiego. Je-Żeli w tej grupie jest z pozoru mniej samobójstwu, jest tak nie dlatego, że mężczyźni z tej grupy nie są żonaci, lecz dlatego, iż wielu z nich nie wyszło jeszcze z dzieciństwa. Jeśli zatem pragniemy

| A zatem w przypadku stanu kawalerskiego liczba samobójstw wzrasta. Wzrost ten jest jednak dużo większy, niż na to wskazują poprzednie liczby. Rozumowaliśmy bowiem tak, jakby wszyscy kawalerowie w wieku powyżej 16 lat i wszyscy małżonkowie mieli taki sam średni wiek. Tymczasem to nieprawda. We rmihji    < IiIujm ów, <l< >khwliiU* r»łl%, mtn tul |f» do 'JM) ln(,

a większość dziewcząt, dokładnie 57%, ma mniej niż 25 lat. Średni wiek chłopców wynosi 26,0, a dziewcząt — 20/1 lat. natomiast średni wiek żonatych mężczyzn wynosi od 40 do 45 lat. Liczba samobójstw dla obu pici wzrasta wraz z wiekiem w następujący

N|H>riól>:

16-21 lat 45,9 samobójstw na milion mieszkańców 21 -30 lat    97,9 samobójstw na milion mieszkańców

31 -40 lat    114,5 samobójstw na milion mieszkańców

41 -50 lat 164,4 samobójstw na milion mieszkańców )

Liczby te odnoszą się do lat 1848- 1857. Gdyby więc czynnikiem byl jedynie wiek, skłonność kawalerów do samobójstwa nie mogłaby przekraczać 97,9, a skłonność żonatych mężczyzn zawierałaby się między 114,5 a 164,4, czyli wynosiłaby około 140. Stosunek między liczbą samobójstw wśród żonatych a liczbą samobójstw wśród kawalerów wynosiłby 100 do 69. Ci drudzy stanowiliby tylko dwie trzecie pierwszych, a tymczasem wiadomo, że popełniają oni więcej samobójstw. Życie rodzinne odwraca więc ten stosunek, natomiast gdyby powiązania rodzinne nie wywierały żadnego wpływu, żonaci mężczyźni powinni ze względu na wiek zabijać się o połowę częściej niż kawalerowie, a czynią to zdecydowanie rzadziej. W związku z tym można powiedzieć, że stan małżeński zmniejsza o połowę niebezpieczeństwo popełnienia samobójstwa lub, mówiąc ściślej, ze stanu kawalerskiego wynika pogorszenie sytuacji, wyrażąjące się stosunkiem 112:69- 1,6. Jeśli przyjmie się, że skłonność żona tych mężczyzn do samobójstwa wynosi jeden, tę samą skłonność dla kawalerów w lym samym wieku trzeba będzie wyrazić liczbą 1,6.

^Zdecydowanie takie same proporęjc występują we Włoszech. Ze względu na wiek liczba samobójstw u żonatych męż-

1

porównać te dwie populacje w taki sposób, aby stwierdzić, jaki wpływ wywiera wyłącznie stan cywilny, należy odrzucić czynnik wprowadzający zamieszanie i porównywać z żonatymi jedynie kawalerów w wieku powyżej 16 lat.jPo odjęciu osób młodszych okazuje się, że w latach 1863-1868 na milion kawalerów w wieku ponad 16 lat było średnio 173 samobójstw, a na milion żonatych — 154,4. Pierwsza z tych liczb ma się do drugiejjak 112 do 100.

2

Zob. Wagner, Friedrich, Dfe Oesetzm&isslfjkeU..., s. 177.

3

Zob. arl. Murlufle, w: Dlcllonnalre encyclopAdlguc des Sciences mćdi-calas, 2 seria, s. 50 i nast. Zob. na len temat: Jacgucs bcrtillon syn. Las cćllbalulres, les ueufs et les dluorcćs a u polni dc uue du marlagc, „Kc-vuc scicnlifiguc", luty 1679; Jacgucs bcrtillon syn, art. w „bullclln dc la Soclćlć d'Anlhropologie" 1880, s. 280 i nasi. Durkhcim, lim Ile, Sulclde cl natalltć, „ Kcvue philosophlgue", listopad 1888.