CCF20140127050

204

Księga druga. Przyczyny społeczne i typy społeczne

tworzyło między nimi szczególnie silne poczucie solidarności. Konieczność walki z powszechną wrogością, a nawet niemożność swobodnego komunikowania się z pozostałą częścią ludności, sprawiły, że zostali oni zmuszeni do bliskich więzi w obrębie grupy. Co za tym idzie, każda gmina stała się małą, spójną i zwartą społecznością, mającą bardzo żywe poczucie własnej tożsamości i jedności. Wszyscy myśleli tam i działali tak samo; różnice indywidualne były prawie niemożliwe ze względu na wspólną egzystencję i nieustanny nadzór wszystkich nad każdym. Dzięki temu Kościół żydowski, odrzucony przez okazywany mu brak tolerancji, stał się bardziej spójny niż inne Kościoły. Z uwagi na to, przez analogię do tego, co zauważyliśmy w związku /, piole-ilmily/mcm, Ig) nnmgj pi/yc/ynle imlcżnlnliy pizy|ilnru' małą skłonność Żydów do samobójstwa mimo wszelkich okoliczności, które, wydawałoby się, powinny ich do tego pobudzać. | niewątpliwie w pewnym sensie Jest to kwestia otaczającej Ich wrogości. To jednak, że wywiera ona taki wpływ, nie świadczy o tym, że narzuca Im wyższą etykę, Jedynie, zmusza leli do życia w bliskim związku. Żydzi są tak bardzo chronieni przed samobójstwem, ponieważ religijna społeczność, do której należą, jest bardzo spójna. Ponadto dotyczący ich ostracyzm to tylko jedna z przyczyn; w dużym stopniu na niski wskaźnik samobójstw ma wpływ sam charakter żydowskich wierzeń. W rzeczy samej judaizm, jak wszystkie niższe religie, opiera się zasadniczo na systemie praktyk, które drobiazgowo regulują wszystkie szczegóły życia, zostawiając mało miejsca na sądy indywidualne.

III

Wyjaśnienie to jest potwierdzone przez

wiele faktów.

Zacznijmy od tego, ze wśród wszystkich wielkich krajów protestanckich w Angli popełnia się najmniej samobójstw. |Wy-stępąje tam jedynie 80 samobójstw na milion mieszkańców, pod-

Kozd/.lał cIi ihiI. Samobójstwo egoistyczne    205

czas gdy w reformowanych społecznościach w Niemczech jest ich od 140 do 400, a przecież ogólne prądy myślowe i ekonomiczne nie mają tam mniejszego nasilenia niż w innych krajach¹. Równocześnie okazgje się, że Kościół anglikański jest dużo bardziej zintegrowany niż inne Kościoły protestanclge. Co prawda zwyczajowo uważa się Anglię za klasyczny kraj swobód indywidualnych, jednak w gruncie rzeczy wiele faktów świadczy o tym, że liczba wspólnych i obowiązkowych wierzeń lub praktyk, które nie podlegają osądowi jednostek, jest tam większa niż w Niemczech. Przede wszystkim prawo sankcjonuje tam jeszcze wiele zakazów religijnych; istnieje prawo dotyczące święcenia niedzieli, prawo zakazujące wystawiania sztuk z udziałem jakichkolwiek postaci /, rininu świętego, niedawneijen/e/e pmwu wyiun(ig|t|ee od luiż dego posła czegoś w rodzaju religijnego aktu wiary itd. Ponadto wiadomo, jak silne i powszechne jest poszanowanie tradygji w Anglii; jest niemożliwe, aby nie zostało ono rozciągnięte na kwestie religijne, podobnie jak na inne sprawy. Silny tradycjonalizm wyklucza zawsze w mniejszym luli większym stopniu własne dążenia jednostki. Wreszcie wśród duchowieństwa protestanckiego jedynie duchowieństwo anglikańskie jest zhierarchizowane. Ta zewnętrzna organizacja wyraża oczywiście wewnętrzną jedność, niezgodną z bardzo silnym indywidualizmem religijnym. }

Skądinąd Anglia to również kraj protestancki, w którym członkowie duchowieństwa są najbogatsi. W 1876 roku przypadało tam średnio 908 wiernych na każdego pastora, podczas gdy 932 na Węgrzech, 1100 w Holandii, 1300 w Danii, 1440 w Szwajcarii i 1600 w Niemczech². Tymczasem liczba kapłanów nie jest nieznaczącym szczegółem i nie ma powierzchownego charakteru niezwiązanego z wewnętrznym charakterem religii. Świadczy o tym fakt, że duchowieństwo katolickie jest wszędzie liczniejsze niż duchowieństwo reformowane. We Włoszech przypada jeden

1

Co prawda statystyka samobójstw w Anglii nie jest bardzo dokładna. Ze względu na kary dotyczące samobójstw wiele przypadków uznąje się za śmierci w wyniku wypadku. Ten brak dokładności nie wystarcza jednak do wyjaśnienia tak dużej różnicy między tym krajem a Niemcami.

2

Oettingen, Alexander von, Die Moralstatlstik..., s. 626.