Drzewo życia4

cym. W podobny sposób ujawniano kosmiczną siłę za-pładniania, na pewien czas zanikającą, ale nieustannie powracającą, w obrzędach oprowadzania zwierząt lub maszkar, wykazujących częstokroć wiele zbieżności 7. obrzędem bułgarskim. Odbywały się one w okresie zimowym, poczynając od Godów. Główną postacią był kozioł, turoń, niedźwiedź, koń, jeleń, baran, a u Słowian południowych orzeł i kogut, (który na terenie Polski pojawia się w identycznej roli podczas Wielkanocy. Dotyczy to również bociana. Dzięki swej archaicznej symbolice, do dziś służy on zakłopotanym dziecięcą dociekliwością rodzicom w charakterze „dostawcy” owoców współżycia płciowego.

Oprowadzanie wymienionych postaci miało na celu sprowadzenie urodzaju („Gdzie turoń chodzi, tam się żyto Todzi. Gdzie jego stopy, tam będą kopy”), ale obrzędy te ujawniały także prawidłowości funkcjonowania przyrody. W wielu z nich powtarza się motyw zabicia i zmartwychwstania głównej postaci, co w obliczu panowania ciemnych sił kosmicznych wprowadza nadzieję na prawidłowy — przebiegający w myśl obrzędu — rozwój sytuacji w świecie.

Wszystkie odgrywane w Zapusty rytuały obfitowały w czynności mające rozbudzić siły życiowe. Pojawiająca się w nich symbolika erotyczna — podobnie jak w wielu innych okresach roku — ma niewątpliwie znaczenie inicjujące. Obrzędy mają pobudzić życie w przyrodzie, ożywić siły rozrodcze i zapładniające.

Jasny jest sens orgii w związku z dramatem roślinności, ą zwłaszcza w ramach obrzędów agrarnych — pisał M. Eliade. Chodzi tu o ożywienie ziemi, podniecenie nieba, aby hiero-gamia kosmiczna — deszcz — apełniła się w najlepszych warunkach dla wzrostu ziboża, dla lepszego owocowania drzew, dla wzmożenia płodności kobiet, rozmnożenia zwierząt oraz dlatego, aby zmarli mogli swą pustkę nasycić życiodajną siłą.

177

12 — Drzewo życia